• 1.2 Sikloalkanlar izomeriyasi va nomenklaturasi Nomenklaturasi
  • 1) O’rinbosar izomeriyasi: 2) Halqa izomeriyasi
    		•

    Sikloalkanlar haqida ma’lumot




    Download 0,69 Mb.
    bet2/10
    Sana16.05.2024
    Hajmi0,69 Mb.
    #238897
    1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
    Bog'liq
    Kurs ishi 2

    Sikloalkanlar haqida ma’lumot

  • Sikloalkanlar

    Yopiq zanjirli, faqat uglerod atomlaridan tarkibtopgan uglevodorodlarga karbotsiklik birikmalar deyiladi. Ular alitsiklik va aromatik sinflarga bolinadi. Alitsiklik uglevodorodlar sikloparafinlar yoki naftenlar, ba’zi adabiyotlarda siklanlar deb ham yuritiladi. Birinchi marta bu birikmalarni V.V. Markovnikov Kavkaz nefti tarkibidan ajratib olgani uchun naftenlar deb atagan edi.
    Sikloalkan ( shuningdek, polimetilen uglevodorodlar, naftenlar, siklanlar yoki sikloparafinlar), Bu uglerod atomlari orasidagi bir yoki bir nechta halqalarni o’z ichiga olgan molekulalarni o’z ichiga olgan uglevodorod birikmalarining umumiy nomi. Alkanlar kabi, molekuladagi har bir atom o’rtasida faqat bitta kimyoviy bog’lanish mavjud. Sikloalkanlarda faqat uglerod va vodorod atomlari mavjud. Sikloalkanlar to’yingan, chunki gidrogenatsiyani amalga oshirish mumkin emas.
    Sikloalkanlarning umumiy formulasi CnH 2(n+1-r) dir . Bu yerda “n” harfi uglerod atomlarining sonini, “r” harfi esa birikmadagi halqalar sonini bildiradi. Sikloalkanlar tarkibidagi uglerodlar soniga qarab nomlanadi: siklopropan (3 uglerod), siklobutan (4 uglerod), siklopentan (5 uglerod), siklogeksan (6 uglerod). Sikloalkanlarni o’lchamlariga ko’ra ham tasniflash mumkin.
    Uning fizik xossalari alkanlarga o’xshaydi, lekin bir xil miqdordagi uglerodli alkanni sikloalkan bilan solishtirganda, sikloalkanning muzlash, qaynash va zichlik kabi xususiyatlari alkanlardan yuqori ekanligi kuzatiladi.


    1.2 Sikloalkanlar izomeriyasi va nomenklaturasi
    Nomenklaturasi:
    Sikloalkanlarni nomlashda halqa raqamlanadi, o’rinbosar holati ko’rsatiladi, shu sikloalkanga to’g’ri keladigan alkan nomiga siklo- old qo’shimchasi qo’shiladi: Masalan: C3H8 - propan, C3H6 – siklopropan
    Izomeriyasi:
    Sikloalkanlarda ham alkanlardagi izomeriya turlari kuzatiladi. Shuningdek, ularda halqadagi uglerodlar soni o’zgarishi bilan ham izomeriya hodisasi kuzatiladi.
    1) O’rinbosar izomeriyasi:


    2) Halqa izomeriyasi:



    Download 0,69 Mb.
    • 1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




    Download 0,69 Mb.