271
tomonidan amalga oshirilgan ishlarda tuz – suv, tuz – kislota, oksid – ishqor, oksid –
suv, oksid – organik birikma, metall – kislota, metall – tuz va h.k. sistemalarida
qotish jarayonlarini amalga oshirilishining termodinamik
imkoniyati kabi kinetik
imkoniyatlari ham hisobga olinadi. Bu kompozitsiyalar quyidagi uch guruhga
bo‘lingan:
1 – juda ham sekin o‘zaro ta’sirlanish oqibatida qotmaydigan;
2 – normal sharoitlarda qotuvchilar;
3 – o‘ta kuchli tarzda o‘zaro ta’sirlanish oqibatida qotmaydigan..
Qattiq komponentni berilgan qorishtirishga nisbatan reaksion qobiliyatini
ifodalovchi parametrlar bo‘lib, elektronmanfiylik,
ionli potensial miqdorlari,
bog‘ning ionli darajasi (oksidlar uchun), oksidlovchi qaytaruvchi potensial (metallar
uchun) hisoblanadi. Bunday yondashuv asosida qattiq – suyuq sistemasining ko‘p
sonli bog‘lovchilarining bog‘lash xususiyatlari ko‘rsatib berilgan. Birikmalarning
asosiy xossalari qanchalik yuqori tarzda namoyon bo‘lsa, unga muvofiq keluvchi
birikmaning suvga nisbatan reaksion xususiyati shunchalik yuqori bo‘ladi:
1) CaO > C
3
A > C
12
A
7
> CA > CA
2
;
2) C
3
S > C
2
S;
3) C
2
F > CF;
4) C
3
A > C
4
AF > C
3
S > C
2
S.
Gidravlik faollik (aktivlik) deganda bog‘lovchi moddaning mustahkam tosh sifat
jism hosil qilish xususiyati tushuniladi. Bu erda bog‘lovchining
suvga nisbatan
reaksion
xususiyatnigina
aniqlanmaydi,
balki
qattiq
jism
strukturasining
shakllanishining kinetik xususiyatlari bilan bog‘liq boshqa omillar ham aniqlanadi va
bu erda ma’lum kimyoviy faollik bilan bir qatorda kristall o‘smaning paydo
bo‘lishiga ta’sir etuvchi barcha sharoitlar hisobga olinishi zarur.
