Ishbay haq to‘lash shakllari

37 
Tarif tizimi – me’yorlar yig‘indisi, ular yordamida mehnat sharoitlari va 
qiyinchiliklariga, tabiiy-iqlimiy sharoitlarida ishlashga, mehnat maromi va tavsifiga 
qarab ish haqini tabaqalashtirish ta’minlanadi. 
Tarif stavkasi – ish vaqti birligi uchun ish haqining pul shaklida ifodalangan 
hajmi. 
Tarif setkasi – mehnatga haq to‘lashni tabaqalashtirishda qo‘llaniladigan 
razryadlar va ularga muvofiq koeffitsientlarni o‘z ichiga oladi. 
Tarif koeffitsienti – tarif razryadlariga muvofiq belgilangan, tarif stavkasiga 
ko‘paytirish yo‘li bilan ish haqini hisoblashda foydalaniladigan koeffientlar. 
Tarif-malaka (yoki lavozim) ma’lumotnomasi – razryad belgilash mezoni 
bo‘lib, xodim malakasiga qo‘yiladigan talablar ko‘rsatilgan asosiy ish turlarining 
to‘liq tavsifnomalarini o‘z ichiga oladi. 
Ustamalar va qo‘shimcha to‘lovlar – tarif stavkasi miqdorida hisobga 
olinmagan turli omillarni inobatga olib, xodimning ish haqini individuallashtirish 
uchun belgilangan foiz yoki ma’lum summa ko‘rinishidagi to‘lov. 
Xodimlarga ish haqi ular ishlayotgan joyda to‘lanadi. 
Ish haqini taqiqlangan shakllarda to‘laganlik uchun mansabdor shaxslarga 
ma’muriy jarima belgilangan. 
Mehnatga haq to‘lash muddatlari har yarim oyda bir martadan kam bo‘lishi 
mumkin emas. Qoida tariqasida har oyning 15 sanasida avans to‘lovi, keyingi 
oyning 5 sanasigacha oylik maosh beriladi. 
Mehnatga haq to‘lash shartlari xodimning roziligi bilan yoki roziligisiz 
o‘zgartirilishi mumkin. 
Mehnatga haq to‘lashning shartlarini xodim uchun noqulay tomonga 
o‘zgartirishga uning roziligi bilan amalga oshiriladi. 
Quyidagi hollarda xodimning roziligisiz mehnatga haq to‘lash shartlari 
o‘zgartirilishi mumkin: texnologiyada, ishlab chiqarish va mehnatni tashkil 
etishning o‘zgarishi natijasida avvalgi shartlarini saqlab qolish mumkin bo‘lmasa; 
qonunda nazarda tutilgan boshqa hollarda yo‘l qo‘yilishi mumkin. 
Bo‘lajak o‘zgartirish haqida xodim kamida 2 oy oldin ogohlantiriladi. 

38 
Xodimning mehnat haqidan ushlab qolish uning yozma roziligi bilan yoki 
sudning qaroriga ko‘ra amalga oshirilishi mumkin. 
Xodimning roziligisiz mehnat haqidan quyidagi hollarda ushlab qolinishi 
mumkin: belgilangan soliqlar va boshqa majburiy to‘lovlarni undirish uchun;
sudning qarorlari va boshqa ijro hujjatlarini ijro etish uchun; oldindan berilgan 
maqsadli pullar bo‘yicha hisob-kitob qilish hamda ortiqcha to‘langan summani 
qaytarib olish uchun; mehnat ta’tili bo‘yicha hisob-kitob qilish uchun; xodim 
tomonidan ish beruvchiga yetkazilgan zararni qoplash uchun; intizomiy jazo 
tariqasida tayinlangan jarimani undirish uchun. 
Tabiiy-iqlim va turmush sharoitlari noqulay bo‘lgan joylarda mehnat haqiga 
rayon koeffitsientlari va ustamalar belgilanadi. 

Download 2,13 Mb.