41
Iqtisodiyotda aholi yalpi pul daromadlaridan barcha majburiy va ixtiyoriy
to‘lovlar (soliqlar, qarz puli, badallar) chegirib tashlangandan so‘ng uning qo‘liga
tegadigan daromad ham muhim ahamiyatga ega. Aholi qo‘liga tegadigan daromad
miqdoriga soliqlar kuchli ta’sir etadi. Rivojlangan mamlakatlarda ish haqi
daromadning 2/3 qismini tashkil etadi. Agar mamlakatda xususiy mulk ustivor,
renta, aholi pul jamg‘armasi ko‘p bo‘lsa, bank to‘laydigan foiz puli salmoqli bo‘ladi.
Bozor iqtisodiyoti sharoitida aholi daromadlari tarkib jihatidan mehnatdan,
tadbirkorliqdan, mulkdan olingan daromadlar va transfert (nochorlarga byudjetdan
beriladigan nafaqa va yordam puli) kabi daromadlardan shakllanadi. Transfertlar
nobozor daromadi, qolganlari bozor daromadi hisoblanadi. Bozor iqtisodiyotiga
o‘tish sharoitida O‘zbekistondagi aholi daromadlarida bozor tizimiga xos yangi
daromad turlari (tadbirkorlik, mulk daromadi kabilar)ning ko‘payib borishi
kuzatiladi.
