Metalların elastik və plastik deformasiyaları, mexaniki xassələri




Download 0.63 Mb.
Pdf ko'rish
bet2/18
Sana12.05.2023
Hajmi0.63 Mb.
#59101
TuriMühazirə
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   18
Bog'liq
konstruksiya-materiallarının-texnologiyası
referat 6436 (1), referat 6436
Metalların elastik və plastik deformasiyaları, mexaniki xassələri. 
M
əmulatların tətbiq edilən qüvvənin təsirindən öz ölçü və formasını dəyişməsinə 
mexaniki deformasiya deyilir. Deformasiya elastik v
ə plastik olaraq iki növə ayrılır. Xarici 
t
əsir qüvvəsi kəsildikdən sonra məmulatın öz əvvəlki formasını almasına elastiki 
deformasiya deyilir. Xarici t
əsir qüvvəsi kəsildikdən sonra öz yeni formasını 
saxlamasına plastik deformasiya deyilir. 
Elastiki deformasiya zamanı tətbiq edilən qüvvənin təsirindən atomlar və kristal 
q
əfəsləri arasındakı məsafə dəyişilir. Belə ki, dartılma zamanı atomlar bir-birindən 
aralanır, sıxılma zamanı isə yaxınlaşırlar. Bu zaman atomlararası məsafə çox az 
d
əyişilir, qüvvənin təsiri kəsilən kimi dartılma və sıxılma qüvvələrinin təsirindən 
sürüşmüş atomlar öz yerlərinə qayıdır. Plastik deformasiya zamanı kristalın bir hissəsi o 
biri hiss
əsinə nisbətən yerini dəyişir. 
Metalların mexaniki xassələri yükün tətbiq edilmə üsulundan asılı olaraq üç qrupa 
bölünür: 
1.Statiki - 
bu zaman yük tədricən və aramla artır. Buraya dartılma yoxlama, sıxılma, 
əyilmə, burulma, bərklik aiddir.


2.Dinamiki-
bu zaman yük böyük sürətlə artır- zərbə zamanı əyilmə. 
3.Tsiklik 
– bu sınaq zamanı yük bir neçə dəfə dəyişilir, yorulmaya sınama. 
Dartılmaya sınama – Dartılmaya sınama üçün ya silindrik, ya da yastı nümunədə 
istifad
ə edilir. Şəkil1. 
Nümunəyə F qüvvəsi tətbiq etməklə təcrübə maşında aparılır. Təcrübənin 
n
əticəsinin materialın ölçülərindən yox, onun xassələrindən asılı olması üçün dartılma 
qrafiki nisbi koordinatlar sistemind
ə qurulur. Ordinat oxu üzərində dartılma gərginliyi 

F/S

göstərilir. Burada S

– nümunənin başlanğıc en kəsiyidir. Absis oxu üzrə nisbi 
deformasiya 

L/L

götürülür. Burada 


– nümunənin uzunluğunun dəyişməsi, L


onun başlanğıc uzunluğudur. Plastik materialın dartılma qrafiki şəkil 2-də 
göstərilmişdir.Bundan başqa dartılmaya sınama zamanı plastikliyin xaraketrləri təyin 
edilir.
a) Nisbi uzanma 
L
k
-L
0

parçalanmadan sonra)


L

b)
Nisbi sıxılma
S
0
-S
k

= ------------- 
S

Burada S

nümunənin sınaqdan sonrakı en kəsiyinin sahəsidir. 

Download 0.63 Mb.
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   18




Download 0.63 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Metalların elastik və plastik deformasiyaları, mexaniki xassələri

Download 0.63 Mb.
Pdf ko'rish