T texniki kolleci




Download 3,83 Mb.
Pdf ko'rish
bet25/89
Sana19.11.2023
Hajmi3,83 Mb.
#101194
TuriMühazirə
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   89
Bog'liq
VNS-mühazirə

Elektrik dartqısının anadan olma günü 31 may 1879 - cu il hesab olunur. Həmin 
gün Berlin sənaye sərgisində Verner Simens tərəfindən düzəldilmiş, uzunluğu 300 m 
olan ilk elektrik dəmir yolu nümayiş etdirildi. Müasir elektrokarı xatırladan elektrovoz 
gücü 9,6 kVt (13 a.q.) olan elektrik müh ərriki ilə hərəkətə gətirilirdi. Gərginliyi 160 V 
olan elektrik cərəyanı mühərrikə ayrıca kontakt relsi vasitəsilə ötürülürdü. Üç kiçik 
vaqonu olan bu qatar 7 km/saat sürətlə hərəkət edir, oturacaqlarda 18 sərnişin 
yerləşirdi.
Birinci dünya müharibəsindən sonra bir sıra ölkələr dəmir yollarının 
elektrikləşdirilməsi yolunu tutudular. Elektrik dartqısı böyük h ərəkət sıxlığı olan 
magistral xətlərdə işlədilməyə başladı. Almaniyada Hamburq - Alton, Leypsiq - 
Maqdeburq və digər xətlər elektrikləşdirildi. Rusiyada elektrikləşdirilmiş dəmir yolu 
layihələri hələ birinci dünya müharibəsindən əvvəl var idi. Yalnız 1926 - cı ildə Bakı - 
Sabunçı neft mədəni xəttində elektrik qatarları hərəkətə başladı. 
Hal - hazırda dünya dəmir yollarının təxminən 20 % elektrikləşdirilmişdir 
 
 
 


 
 
 
 
Mövzu 8. 
Dəmiryolu nəqliyyatının hərəkət tərkibi. 
Dəmir yolu nəqliyyatının texniki təchizatmın əsasını daimi qurğular və hərəkət 
tərkibi təşkil edir. Daimi qurğulara yollar, stansiyalar va dig ər bölmə məntəqələri, 
elektrik təchizatının qurğu və tikililəri, istismar işinin idarə edilməsi və hərəkətin 
təhlükəsizliyi və nizamlanmasını təmin edən xüsusi vasitələr aiddir.
Dəmir yolları xüsusi qaydada tikilmiş yollar olub müxtəlif ölkələrdə yolun 
koleyası ilə fərqlənirlər. 
Dəmir yolu - ayrılmış zolaqda yerləşdirilmiş xətti və mühəndis qurğuları və 
tikililərinin mürəkkəb kompleksidir. Dəmir yolu üst və alt quruluşlardan ibar ətdir.
Dəmir yolları əsas, stansiya və xüsusi təyinatlı yollara bölünür: Stansiya yollarına 
əsas stansiya, qəbul - yola salma, çeşidləmə, uzantılar, yükləmə - boşaltma, hərəkət, 
birləşdirici və yollar aiddir. Əsas stansiya yolları stansiyaya qovuşan pere qonların 
davamıdır. Qəbul - yola salma yolları qatarların stansiyaya qəbulu, dayanması və 
pereqonlara yola salınması üçündür.
Xüsusi təyinatlı yollara (sənaye dəmir yolunun) giriş yolları, qoruyucu yollar və s. 
aiddir.
Yolun üst quruluşuna relslər, şpallar, rels bəndləri, ballast (şpalları bərkitmək 
üçün onların arasına tökülən çınqıl və ya qum) yastığı, ballast prizması aiddir. 


Yolun alt qatına torpaq yatağı və süni qurğular (körpülər, borular, yol keçidləri və 
s.) aiddir.
Rusiyada relsin standart uzunluğu 12,5 m və ya 25 m-dir, lakin hal - hazırda 
stansiyalararası pereqonlarda və stansiya yollarında calaqsız yollar - qaynaq vasitəsilə 
bir - birinə birləşdirilmiş, uzunluğu 800 m - ə çatan rels gövdələri tətbiq olunur. 
Əsasən P 65 və P 50 (reslin 1 m-nin çəkisi uyğun olaraq 65 və 50 kq), həmçinin daha 
ağır P 75 markalı relslər işlədilir. 
Yeni dəmir yolları layihələndirilərkən onların uzununa meylinin uyğun olaraq 
teplovoz dartqılı yollarda 12 %o, elektrovoz dartqılı yollarda isə 15 %o - dən artıq 
olmasına icazə verilmir. 

Download 3,83 Mb.
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   89




Download 3,83 Mb.
Pdf ko'rish