Orta da
şima məsafəsi
or
l
nəqliyyat
ın mühüm gösləricisidir.
i
i
i
i
i
or
p
l
p
l
Sərnişin dövriyəsi:
n
i
n
n
i
i
l
A
l
A
l
A
l
A
1
2
2
1
1
...
Burada
n
A
A
A
,...,
,
2
1
-
n
l
l
l
,...,
,
2
1
məsafələrinə gedən sərnişinlərin sayıdır.
Vaqonların yürüşü,
km
vaqon
n
i
n
n
i
i
S
m
S
m
S
m
S
m
1
2
2
1
1
...
burada
n
m
m
m
,...,
,
2
1
-
n
S
S
S
,...,
,
2
1
uzunluqlu sahələrdən keçən vaqonların sayıdır.
Vaqonlar yüklü və boş vəziyyətdə keçə bilərlər.
Qatarların yürüşü,
km
qatar
n
i
n
n
i
i
L
N
L
N
L
N
L
N
1
2
2
1
1
...
burada ,
n
N
N
N
,...,
,
2
1
-
n
L
L
L
,...,
,
2
1
uzunluqlu sahələrdən keçən qatarların
sayıdır.
Lokomotivlərin
yürüşü
km
lokomotiv
-
lərlə
ölçülür. Lokomotivlərin yürüşü
hesablanılarkən onların qatarın başında və ya köməkçi sifətilə (rezerv, itələmə, ikiqat dartqıda)
işlədiyi nəzərə alınır.
Yük gərginliyi (t-km/km), və ya daşımaların sıxlığı yüklərin daşındığı xətlərin yükünü
səciyyələndirir
ist
L
pl
G
burada
pl
- il ərzində xəttin yük dövriyyəsi,
km
t
,
i s t
L
-dəmir yolu xəttinin istismar
uzunluğudur, km.
Sərnişin daşımalarının həcmini də nəzərə alan gətirilmiş yük gərginliyi (1sərnişin • km 1t
• km - ə bərabər götürülür)
ist
L
Al
pl
G
Keyfiyyət göstəricilərinə vaqon və lokomotivlərin dövrü, orta sutkalıq yürüşü və
məhsuldarlığı, qatarların hərəkət sürəti, vaqonun yüklənməsi aiddir.
Vaqonun dövrü dedikdə
- bir yüklənmənin başlanmasından sonrakı yüklənmənin
başlanmasına qədər yerinə yetirilən əməliyyatlar tsiklinə sərf olunan vaxt başa düşülür. Dövr
ərzində vaqon aşağıdakdara məruz qalır: Yükləmə stansiyasında, vaqonun yüklənməyə
verilməsi, yükləmə, stansiyanın yolunun təmizlənmə si, tam qatar yığılana qədər toplanma,
qatarlarm yaradılması və yola salınması; Yolda yüklü vəziyyətdə vaqon yüklü reyslər yerinə
yetirir; Boşaltma stansiyasında, vaqonun gəldiyi qatar vaqonlara bölünür, vaqon boşaltmaya
verilir, boşaldılır, boş vəziyyətdə stansiyanın yolu təmizlənir, digər vaqonlarla qatar yaradılana
qədər toplanılır, qatar yaradılaraq yeni yüklənmə üçün göndərilir; Boş vəziyyətdə yolda vaqon
yeni yükləmə stansiyasma qədər boş reys yerinə yetirir. Əgər vaqon boşalma stansiyasında
yüklənə bilirsə onda boş reys aradan çıxır.
Vaqonun dövr ərzində yüklii və boş vəziyyətdə cəm yürüşü tam reys adlanır.
b
y
l
l
l
Vaqonun dövrü təkcə vaqondan istifadə dərəcəsini yox, hənı də dəmir yolunun baxılan
bölməsinin və ya bütövlükdə şəbəkənin istismar işinin keyfıyyətini əks etdirir.
Yol şəbəkəsı üçün vaqonun dövr müddəti, sutkalarla:
v
p
U
m
Bu şərtdən verilmiş yükləmə həcmini
v
U
təmin etmək üçün tələb olunan vaqonlann sayını
müəyyən etmək olar:
v
p
U
m
Vaqonun orta sutkahq yürüşü onun hərəkət sürətiııi xarakterizə edir. km / sutka.
l
S
v
burada l /- vaqonuıı tam reysi, yəni onun dövr ərzindəki yürüş məsafəsidir.
Mühüm keyfiyyət göstəricilərindən biri qatarların hərəkət sürətidir. Dəmir yolu
nəqliyyatında aşağıdakı sürət növləri istifadə olunur: hərəkət, texniki, sahə və marşrut. Hərəkət
sürəti qatarın yoldakı dayanmalarını və sürətlənmə və yavaşıma vaxtlannı nəzərə almır. Texniki
sürət sürətlənmə və yavaşıma vaxtlarını nəzərə almaqla hesablanır. Sahə sürəti sürətlənmə və
yavaşıma vaxtlarını, həmçinin aralıq dayanmaları nəzərə almaqla hesablanan sürətdir. Marşrut
sürəti isə baxılan istiqamətdə yol boyu bütün dayanmalar nəzərə alınmaqla təyin olunur.
Vaqonların yük götürmə qabiliyyətinin istifadə olunması onuıı yüklənmə dərəcəsi ilə
səciyyələnir. Vaqonun yükü iki ciir: statik yüklənmə və dinamik yiiklənmə kimi hesablanır.
Statik yüklənmə dedikdə yükləmə stansiyasında vaqona düşən tonlarla yükün orta qiyməti
başa düşülür:
v
i
i
st
U
p
p
Dinamik yüklənmə vaqonun yük götürmə qabiliyyətindən daşıma prosesi zamanı
istifadəni xarakterizə edir və vaqonun müxtəlif yük altmda hərəkət məsafələrini nəzərə almaqla
ona düşən yükün tonlarla miqdarını göstərir. Yüklü vaqonun orta dinamik yüklənməsi
i
vi
i
i
i
i
v
d
S
m
l
p
p
Vaqonun məhsuldarlığı sutka ərzində onun yerinə yetirdiyi netto ton kilometrlərlə
hesablanır.
Bir sıra istismar məsələlərinin həlli vaqon axınları barəsində məlumat olmasını tələb edir.
Sutkalıq vaqon axını fiziki vaqon vahidlərilə aşağıdakı kimi təyin edilir.
st
qm
il
sut
p
k
Q
m
365
burada
il
Q
- il ərzində daşınan yükün miqdarı. t;
qm
k
- daşımalann qeyri
müntəzəmlik əmsalıdır.
Daşımaların qeyri - müntəzəmlik əmsalıdır.
or
ay
qm
Q
Q
k
max
burada
max
ay
Q
- maksimal iş görülən ay üzrə yük axını, t; Q
or
- orta aylıq yük axınıdır, t.
|
