T texniki kolleci




Download 3,83 Mb.
Pdf ko'rish
bet79/89
Sana19.11.2023
Hajmi3,83 Mb.
#101194
TuriMühazirə
1   ...   75   76   77   78   79   80   81   82   ...   89
Bog'liq
VNS-mühazirə

texnoloji proseslərdir.
Vahid texnoloji proses qovşaqlarda qarşılıqlı əlaqədə olan nəqliyyat 
növlərinin işinin səmərəli təşkili sistemidir.
Müxtəlif nəqliyyat növlərinin qarşılıqlı əlaqəsi və təsiri özünü əsasən nəqliyyat - yük, yük 
emal edən terminal və anbarlar, nəqliyyat - ekspedisiya və gömmk - anbar komplekslərində 
göstərir. Nəqliyyat - yük kompleksi nəqliyyat, anbar və xırıd funksiyalarının birləşdirildiyi 
paylama mərkəzləridir. Başqa sözlə bu sistemdə nəqliyyat loqistikası ideyası realizə edilir. Bir 
tərəfdən nəqliyyat məhsulu istehlakçılarmm maraqlarının nəzərə ahnması, digər tərəfdən 
nəqliyyat - yük komplekslərinin konku- rensiya qəbiliyyətini artırmaq cəhdi loqistika 
prinsiplərinin tətbiqini tələb edir. Məlumdur ki, loqistikanın əsas prinsipi sistem yanaşmadır. 
Hal - hazırda yük emalı məntəqələrinin funksiyalarının dəyişdirilməsi ənənəsi vardır. Bu 
dəyişikliklər əvvəl mövcud olan «stansiyadan stansiyaya» prinsipini «qapıdan qapıya» prinsipi 
ilə əvəz edir, konteyner və kombinə edilmiş daşımaların, texııoloji marşrutlar və digər müasir 
nəqletmə üsullarının tətbiqini tələb edir. 
Məlumdur ki, mal yerdəyişmələri kanallarının struktur cəhətcə yenidən qurulmasmda 
birinci və mühüm mərhələ topdansatış bazarlarının yaradılmasıdır. Nəqliyyat - ekspedisiya və 
gömrük - anbar sahibkarlığının sürətli inkişafı onun yüksək kommersiya səmərəliliyi ilə izah 
olunur. Gömrük - anbar biznesi gəlirlilik səviyyəsinə görə yalnız reklam işindən və turizmdən 
geri qalır. Gömrük anbarları yükləri xaricdən gətirənlər üçün böyük cəzbedici qüvvədir. Belə 
anbarlar gömrük anbarı rejimində işlədiklərindən yüklərin verği və rüsum vermədən uzun 


müddət, bəzi hallarda üç ilə qədər saxlanmasına imkan verir. Bu rejim mal yiyəsinə gomrük 
orqanlarmın icazəsi ilə gömrük anbarında yükü daha kiçik partiyalara bölməyə, çeşidləmə və 
qablaşdırmağa imkan verir. Mal yiyəsi yükünü anbardan hissə - hissə və ya bütöv şəkildə götürə 
bilər. Birinci halda gömrük haqqı da hissə - hissə ödənilə bilər. Bu, yük sahibi üçün böyük 
üstünlükdür. 
Nəqliyyat-ekspedisiya və gömrük-anbar xidmətləri bazarının əsas çatışmayan cəhəti onun praktiki 
olaraq kor-təbii formalaşmasıdır. Bəzən istənilən avtonəqliyyat müəssisəsi, müştərilərə minimum servis 
xidmətləri göstərməyə qadir olmasa belə, məhdud ərazidə gömrük terminalı yaratmaq fıkrinə düşür. I 
,akin müasir dünyada anbar biznesinin iri loqistik və nəqliyyat - paylanma mərkəzləri şəklində 
inteqrasiyası prosesi gedir. Bu, yük ycrdəyişməsi prosesini səmərələşdirməyə, mal və xidmətlərin 
istehsalı, paylanması və istehlakı sahəsində maksimal iqtisadi səmərə almağa imkan verir.
Yaranmış vəziyyət obyektiv olaraq daşıma prosesində ayrı - ayrı təkmilləşdirmələr 
aparmanı yox, prinsipial olaraq yeııi yük yerdəyişməsi sistemi yaratmanı tələb edir. 
Müxtəlif nəqliyyat növlərinin qarşılıqlı əlaqəsində bir nəqliyyat növünün ərazisində 
digərinə məxsus olan infrastrukturun yaradılması mühüm rol oynayır. Məsələn, dəniz və çay 
nəqliyyatlarının qarşılıqlı əlaqəsi iki üsulla: yükün çay gəmisinə bilavasiə dəniz gəmisindən və ya 
limanda yerləşən anbarlardan yüklənməsi yolu ilə həyata keçirilir. Dəniz nəqliyyatı üçün ən 
proqressiv hesab olunan daşımaların «çay - dəniz» gəmiləri ilə yerinə yetirildiyi intermodal 
sistemdir. 
Dəmir yolu nəqliyyatı ilə əlaqə liman ərazisində sahnmış dəmir yolu sahəsi ilə yerinə 
yetirilir ki, bu da birbaşa və ya anbardan boşaldıb -yükləmə aparmanı asanlaşdırır. 
İlk dəfə bu cür qarşılıqlı əlaqə Şimali Amerika kontinen-tində meydana gəlmişdir. Amerika 
digər kontinentlərlə dəniz nəqliyyatı vasitəsilə əlaqələndiyindən, dəniz nəqliyyatı quru 
nəqliyyatı ilə müxtəlif texnologiya və əlaqələrin inkişafını tələb edirdi. Bunlar vasitəsilə yüklərin 
ölkə daxilində aparılıb - gətirilməsi həyata keçirilməli idi. Amerikada lend-bric (ingiliscədən land - 
torpaq, quru, ölkə və bridge - körpü), yəni ölkənin ərazisindən «körpü» (quru körpüsü); mini - 

Download 3,83 Mb.
1   ...   75   76   77   78   79   80   81   82   ...   89




Download 3,83 Mb.
Pdf ko'rish