7 yağ plunjer üstü həcmə 9 daxil olur. Paylayıcı valın yumruqcuğu arxa tərəfi ilə
döndükdə itələyiciyə qüvvə ötürmür və plunjerin payı plunjeri 1 yuxarı itələyir
və araboşluğunun aradan qaldırır.Beləliklə,itələyici daim yumruqcuğun səthinə söykənir.
Plunjer yuxarıya hərəkət etdikdə plunjer altı (işçi) həcmdə 3 seyrəkləşmə yaranır.
Onun təsiri ilə kürəvi klapan 8 açılır.Yağ plunjer altı (işçi) həcmə 3 keçə bilir.
Yumruqcuq fırlandıqda itələyicini sıxırsa,onda bir qüvvə plunjerə ötürülür –plunjer
altı(işçi) həcmdə 3 təzyiqartır və kürəvi klapan 8 bağlanır. Bağlı həcmdə yağ
(istənilən maye kimi) praktiki olaraq sıxılmır.Buna görə də yükləmə altında praktiki
olaraq, bütöv deformasiya olmayan detal işləyir. Yumrucuqların forması(profili) –
klapanın açılma vaxtını, onun gedişini ,açılma və bağlanma zamanı klapanın
yerdəyişmə prosesinin xarakteristikasını təyin edir.İti profili yumrucuq klapanı tədricən
açır və bağlayır.Bu halda klapanın tam açıq qalma vaxtı nisbətən kiçik olur.
Profili kəskin qalxan yumrucuq klapanı tez açır və bağlayır və tam açıq vəziyyətdə
daha çox saxlayır.Profili kəskin qalxan yumrucuq qaz mübadiləsini yaxşı təmin
edir,onlar iti profilli yumrucuqlara nəzərən daha böyük yüklənmələrə məruz qalır. Çox
hallarda yumrucuqların profili asimmetrik olur.Belə yumrucuqlarda klapanın açılmasını
təmin edən profilin bir hissəsi yastı formalı (klapanın ləng açılması üçün), klapanın
bağlanmasını təmin edən profilin bir hissəsi isə kəskin qalxan formalı olur(klapanın
daha uzun sürən tam açılma və tez bağlanması üçün). Silindrin dolması dedikdə
daxilolma taktında silindrə daxil olmuş qazların (yanacaq - hava qarışığının və ya
havanın )kütləsi nəzərdə tutulur. Mühərrikin gücü silindrlərin dolmasından
əhəmiyyətli dərəcədə asılıdır. Silindrlərin optimal dolmasını əldə etmək üçün
daxilolma klapanı (klapanları) xaricetmə taktına dirsəkli valın dönməsi üzrə bir
neçə dərəcə qalmış açılır və daxilolma taktından bir neçə dərəcə qalmış açılır və
daxilolma taktından bir neçə dərəcə keçmiş bağlanır (yəni sıxma tsktında). Xaricetmə
taktının sonunda yanma kamerasıdan böyük sürətlə çıxan işlənmiş qazlar seyrəklik
yaradır.Daxilolma klapanı açıldıqda porşenin qarşıdan hərəkət etməsinə
baxmayaraq
artıq xaricetmə taktında hava və ya yanacaq-hava qarışı seyrəkliyin hesabına
yanma kamerasına daxil olur.Sıxma taktının əvvəlində əlavə dolma silindrə daxil
olan hava axının ətaləti hesabına mümkün olur.Bu porşenin sıxlığı qazların
təzyiqi silindrə daxil olan təzə qazları saxlayana qədər davam edir.Bu andan gec
olmayaraq daxilolma klapanı bağlanmalıdır. Xarici qalıq qazlar-resikulyasiya
sistemi
ilə daxilolma kollektoruna qaytarılan (uyğun olaraq geri silindrə düşən) işlənmiş
qazlardır.Xarici qalıq qazların miqdarı EGR(islənmiş qazlarınım resirkulyasiyası)
klapanının keçid sahəsinin dəyişməsi ilə nizamlanır.Qalıq qazların tərkibinə neytral
qazlar(artıq yanma prosesində iştiraketmək- yəni onlarda nə yanacaq, nə də
oksidləşdirici yoxdur)daxildir.Qaz mübadiləsi. Qaz mübadiləsi dedikdə işlənmiş
qazların yanacaq—hava qarışığı və ya hava ilə əvəz edilməsi başa düşülür.Qaz
daha böyük maksimal gücün əldə edilməsi üçün xaricetmə klapanlarının açılışı
gecikdirilir.Bunun nəticəsində işçi taktda qazların porşenə təzyiq müddəti artır.
Daxilolma klapanı YÖN-dən sonra açılır və AÖN-i keçidikdən sonra nisbətən gec
bağlanır.Bu zaman daxilolma sistemində dinamik proseslər silindrlərin əlavə
yüklənməsi və mühərrikin gücünün artırılması üçün istifadə edilir.Maksimal burucu
moment rejimi.Daha böyük maksimal burucu moment əldə etmək üçün silindrlərin
dolma əmsalı mümkün qədər böyük olmalıdır.Qarışığın silindrlərdən daxilolma
kollektoruna əksinə keçməsinin qarşısını almaq üçün daxilolma klapanları tez
açılmalı və uyğun olaraq tez də bağlanmalıdır. Bu zaman xaricetmə klapanları
YÖN-i bir qədər qabaqlamaqla bağlanır. Işlənmiş qazların resirkulyasiyası .
Daxilolma və xaricetmə paylayıcı vallar faza üzrə o hesabla döndərilir ki, işlənmiş
qazların daxili resirkulyasiyası təmin edilsin. Bununla bərabər qazpaylama fazasının
üst-üstə düşmə halında (yəni,daxilolma və xaricetmə klapanlarının
eyni zamanda
açılma periodunda) işlənmiş qazların xaricetmə kanallarından daxilolma kanallarına
daxil olmasına imkan yaradılır. Resirkulyasiya olunan qazların həcmi başlıca olaraq
fazaların üst-üstə düşməsinin davamiyyətindən asılı olur.Bunun üçün daxilolma
klapanları YÖN-ə hələ çox qalmış açılır, xaricetmə klapanları isə bilavasitə YÖN-nin
qabağında bağlanır.Nəticədə hər iki klapan eyni zamanda açılır qalır və işlənmiş
qazlar daxilolma kanallarına axır.Daxili resirkulyasiyanın xarici resirkulyasiya ilə
müqayisədə üstünlüyü sistemin reaksiyasının yüksəlməsi və resirkulyasiya olunan
qazların silindrlər üzrə bərabər paylanmasının yüksəldilməsidir. Qazpaylama fazasını
dəyişmə sistemi mühərrikin iş rejimlərindən asılı olaraq qazpaylama mexanizminin iş
parametrlərinin nizamlanması üçün nəzərdə tutulub.
Bu sistemin tətbiqi mühərrikin gücünün və burucu momentinin artmasını,
yanacaq səmərəliliyinin yüksəlməsini və zərərli tullantıların azalmasını təmin
edir.Qazpaylama mexanizminin işinin nizamlanan parametrlərinə aşağıdakılar
aiddir:Klapanların açılma(bağlanma) anı; Klapanların açılma müddəti; Klapanların
qalxma hündürlüyü .Məcmu halda bu parametrlər qazpaylama fazalarını -
daxilolma və xaricetmə taktlarının dirsəkli valın “ölü” nöqtələrə nəzərən dönmə
bucağı ilə ifadə edilmiş müddətini təşkil edr.Qazpaylama fazası klapana təsir
edən paylayıcı valın yumruqcuğunun forması ilə təyin edilir. Mühərrikin müxtəlif
iş rejimlərində qazpaylama fazalarının müxtəlif hədləri tələb olunur. Mühırrikinin
aşağı dövrlərində qazpaylama fazaları minimum müddətli olmalıdır(“dar fazaları”).
Yüksək dövrlərdə isə, əksinə, qazpaylama fazaları maksimum geniş olmalıdır və
bununla bərabər daxilolma və xaricetmə taktlarının üsr-üstə düşməsini (işlənmiş
qazların təbii resirkulyasiyasını) təmin etməlidirlər. Qazpaylama fazasını dəyişmə
sistemi məhz bu ziddiyyəti həll edir.
