• QARIŞIQ TSİKL.
  • MÜHƏRRİKLƏRİN İDEAL TSİKLLƏRİ




    Download 4,76 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet66/102
    Sana09.12.2023
    Hajmi4,76 Mb.
    #114579
    TuriMühazirə
    1   ...   62   63   64   65   66   67   68   69   ...   102
    Bog'liq
    NV-konstruksiyası-və-nəzəriyyəsi

    MÜHƏRRİKLƏRİN İDEAL TSİKLLƏRİ
    Daxili yanma mühərrikləri (DYM) müxtəlif məqsədlər üçün tətbiq edilir.Tətbiq olunama 
    məqsədlərin bir çox növləri yaradılmışdır. İdeal termodinamik tsikl nöqtey-nəzərindən
    bütün mühərriklər aşağıdakı üç tsikldən biri üzrə işləyur.1)istiliyi sabit həcmdə verilən 
    tsikl.2)istiliyi sabit təziqdə veriləntsikl.3) istiliyi qismən sabit həcmdə , qismən də sabit 
    təziqdə verilən qarışıq tsikl. Sonuncu tsikl ümumi xassələrə malik olduğundan iki 
    əvvəlinci tsiklə onun xüsusi halı kimi baxıla bilər.Buna əsasən qarışıq tsikli nəzərdən
    keçirək. 
    QARIŞIQ TSİKL. 
    1.1-ci şəkildə qarışıq ideal .tsikl göstərilmişdir.Tsiklin başlanğıcında mühərrikin
    silindrindəki işçi cismin halı a nöqtəsinin parametrləri ilə xarakterizə edilir. Şəkildən 
    göründüyü kimi tsikl 
    ac – adiabatik sıxılma, cz
    *
    - sabit həcmdə istiliyin verilməsi, zz
    *

    sabit təzyiqdə istiliyin verilməsi, 
    zb – adiabatik genişlənmə və ba – sabit həcmdə istiliyin 
    alınması proseslərindən ibarətdir. Tsikl 
    ac – adiabatik sıxılma prosesi ilə başlanır. Bu 


    zaman porşen sol kənar vəziyyətə, yaxud yuxarı ölü nöqtəyə (YÖN) tərəf hərəkət 
    etdirilir. Porşen sol kənar vəziyyətə çatdıqda işçi cismə Q

    istiliyi verilir; sonra porşen sağ 
    tərəfə hərəkət etməyə başlayır və bu andan cismə istiliyin ikinci hissəsi – Q

    verilir. z 
    nöqtəsində istiliyin verilməsi qurtarır. Porşenin sağa sonrakı hərəkəti zamanı işçi cisim 
    adiabatik genişlənir. b nöqtəsində porşen sağ kənar vəziyyətə, yaxud aşağı ölü nöqtəyə 
    (AÖN) çatır və genişlənmə qurtarır. Bu vəziyyətdə işçi cisimdən soyuq mənbəyə Q
    2
    istiliyi verilir (istilik alınma prosesi yerinə yetirilir) və bu yolla cisim başlanğıc hala 
    qaytarılır. Porşenin sola tərəf sonrakı hərəkəti ilə tsiklin təkrarı başlanır.
    Tsikllər qənaətliliyi və işgörmə qabiliyyətlərinə görə xarakterizə edilir. Tsiklin qənaətliliyi 
    onun termodinamik faydalı iş əmsalı (f. i. ə.), işgörmə qabiliyyəti isə orta təzyiqlə 
    müəyyən edilir. Termodinamik f.i.ə. böyük olduqca tsiklə sərf edilən istilikdən daha 
    səmərəli istifadə edilir, yəni istilik daha qənaətlə sərf olunur. Tsiklin orta təzyiqi böyük 
    olduqca mühərrikin işgörmə qabiliyyəti yüksək olur, yəni tələb olunan gücü əldə etmək 
    üçün daha kiçik ölçülü mühərrikdən istifadə edilə bilər. 
    Məlum olduğu kimi, tsiklin termodinamik f.i.ə. (п
    t
    ) mexaniki işə çevrilən istilik miqdarının 
    işçi cismə verilən ümumi istilik miqdarına nisbəti ilə təyin edilir: 


    П
    t
    = (Q

    – Q
    2
    )/Q
    1
    = 1 – Q
    2
    /Q
    1
    (I. 1) 
    Bur ada Q
    1
    – işçi cismə verilən istilik; 
    Q
    2
    – işçi cisimdən soyuq mənbəyə qaytarılan istilikdir. 
    İdeal tsikldə istilik itkiləri olmadığından, mexaniki işə çevrilən istilik Q
    1
    – Q
    2
    fərqinə 
    bərabər olur.Qarışıq tsikl üçün işçi cismə verilən istilik sabit həcm və sabit təzyiqdə 
    verilən istiliklərin cəmi kimi tapılmalıdır. Onda f.i.ə.-nın ifadəsi aşağıdakı şəkli alır: 
    П

    = (Q
    1
    + Q
    *
    1
    – Q
    2
    )/(Q
    1
    + Q
    *
    1
    ) = 1 – Q
    2
    /(Q
    1
    + Q
    *
    1
    )
    (I. 2) 
    Mühərriklər nəzəriyyəsi nərəri tsiklləri haqqında ümumi məlumaat. 
    İdeal qapalı tsikillər, real tsikildən çox fərqli olur.Nəzəri tsikl ilə idealdan real tsiklə 
    yaxınlaşma pilləsi rolunu oynayır.Bu tsike qeyri-qapalı dönməyə periodik tsikildir. 
    İdeal tsikillər əsasında təsəvvür olunma nərəri tsikllər aşağıdakı adlandırılar.
    1.Yanma prosesi sabit həcmdə gedən tsikl,yaxud sürətli yanma tsikili. 
    2.Yanma prosesi sabit təzyiqdə gedən tsikl,yaxud tərdici yanma tsikli. 
    3.Qarışıq tsikl. 
    Bunun qrafikləri aşağıdakı kimidir. 
    a)Sürətli yanma tsiklində(a) za-doldurma,ac-sıxma, cz-yanma,zb-genişlənmə,ba və ar 
    işlənmə qazların atmosveri buraxılma prosesidir. 
    b)b tədrici yavnma prosesində isə. cz-yanma prosesidir. 
    v)bu-`qarışıq tsikldə isə cz
    1
    -sürətə, z-z
    1
    -isə tədriclə gedən yanma prosesidir. 
    1.İşçi çisim real qaz qarışığından ibarət oiub miqdarı, tərkibi və istslik tutumu
    dəyişəndir. 
    2.Yanacaq tam yanır. 
    3.Sıxma və genişlənmə prosesləri adiabatikdir(istilik nəql etmədən başqa dəyişmədən 
    digər prosesə dəyişməsidir.) 
    4.Slindirlər işçi qarışıq xüsusi doldurma prosesləri vasitəsi ilə verilir.Doldurma sabit
    atmosver təzyiqində gedir. 
    5.Yanmış qazların xaric edilməsi prosesləri biri ölü nöqtədən dicər ölü nöqyəyə
    hərəkət vasitəsi ilə yerinə yetitilir. 


    İstilik verilmədən və ya alınmadan gedən proses ADİOBATİK proses deyilir.-
    Termodinamikanın 1ci –qanunıəsaslanır. 
    Adiabatik prosesdə q=0,dq=0 olur. 6)istiliyin soyuq mənbəyə qaytarılması prosesinin
    sonunda silindrin bütün həcminin və tsiklin başlanğıc hal parametrlərinə malik olan
    işlənmiş qazların qalan hissəsi, porşenin AÖN-dən YÖN-jə qədər hərəkəti vasitəsi ilə 
    yerimə yetirilən xaricetmə prosesi nəticəsində silindrdən kənar olur.

    Download 4,76 Mb.
    1   ...   62   63   64   65   66   67   68   69   ...   102




    Download 4,76 Mb.
    Pdf ko'rish