|
TA’lim vazirligi buxoro davlat universiteti «Fizika – matematika» fakul’teti
|
| bet | 16/23 | | Sana | 18.05.2021 | | Hajmi | 9.74 Mb. | | #14520 |
Mustaqil ishlash uchun masalalar.
Massasi m =100 kg bo’lgan yengil avtomobil yo’lning qiya qismi bo’yicha har kilometrda h = 10 m ko’tarilib tekis harakatlanmoqda. o’shanday tezlik bilan yo’lning gorizontal qismida harakatlanganligiga qaraganda yo’lning qiya qismida harakatlanganida benzin necha marta ko’p sarflanadi? Benzinning issiqlik berish qobilyati 11,000 kkal/kg. Motorning F.I.K 10 % . Benzin sarfini l = 100 km yo’lga qarab olish qabul qilingan.
Massasi m bo’lgan jism qiya tekislikda yuqoriga v tezlik bilan tekis chiqarilmoqda. Bunda kuch qiya tekislik bo’yicha yo’nalgan. Qiyalik burchaga qanday bo’lganda sarf qilinayotgan quvvat maksimal bo’ladi, va bu quvvat qanday? Jism va qiyalik orasidagi ishqalanish koeffitsiyenti k = 1.
Tovushdan tez uchadigan samolyotning 2340 km/soat tezlikdagi tortish kuchi 220 kN. Samolyot dvigitellarining shu uchishning shu rejimidagi quvvatini toping.
900 km/soat tezlik bilan uchayotgan IL-62 samolyotining to’rtta dvigiteli 30 MW quvvatga erishadi. Shu rejimdagi bitta dvigitelning tortish kuchini aniqlang.
Og’ir yuk tashishdagi otlar musobaqasida otlardan biri massasi 1,5 t bo’lgan yukni 2 km masofaga 5 min.3,8 s ichida, boshqa ot esa shunday masofaga massasi 4,5 t bo’lgan yukni 14 min. 14 s ichida o’tdi. Yuklarning harakatga qarshilik koeffitsiyenti 0,01 otlarning foydali quvvatini toping.
8-mustaqil ish. Qattiq jism deformatsiyasi. Qarshilik kuchi.
Mustaqil ishlash uchun masalalar.
Muayyan tezlik bilan uchib ketayotgan o’q qum to’ldirilgan qopga tegadi va uni ichiga l1 = 15 sm masofaga botadi. Agar o’q harakat tezligi ikki marta katta bo’lsa, o’sha massali o’q qumga qanday l2 masofaga kiradi? O’qqa qum tomonidan ta’sir etuvchi qarshilik kuchi tezlikka bog’liq emas deb hisoblang.
Elektrovoz motorlari u, tezlik bilan harakatlanganda W=800 kW quvvat istemol qiladi. Elektrovoz kuch qurilmasining F.I.K 0,8. motor tortish kuchi F ni aniqlang.
Uzunliklari teng bo’lgan, bir uchlari birlashtirilganikkita prujinaning bo’sh uchlari ushlab cho’zildi. Bunda bikirligi 100 N/m bo’lgan prujina 10 sm uzaydi. Ikkinchi prujina 1 sm uzaysa uning bikirligi qancha?
Bir prujinaning bikirligi 100 N/m, ikkinchi prujinaning bikirligi 200 N/m bo’lib, ular ketma-ket ulanib cho’zilsa ularning bikirligi qancha bo’ladi?
Deformatsiyaning necha turini bilasiz? Har birini izohlang, farqini ajrating.
9-mustaqil ish. Butun olam tortilish qonuni. Kosmik tezliklar.
Ko’rsatma: Tortishish kuchini jismning og’irligi bilan aralashtirmaslik kerak.
Mustaqil ishlash uchun masalalar.
Yer va Oy o’rtasidagi tortishish kuchini hisoblang. Yerning massasi , Oyning massasi . Yer va Oy o’rtasidagi masofa . Gravitatsiya doimisi .
Oyning radiusi Yerning radiusidan 3,7 marta kichik, uning massasi esa Yerning massasidan 81 marta kichik. Oy sirtida og’irlik kuchining tezlanishi goy – qancha?
Agar Oyning radiusi Roy = 1760 km, Oyda erkin tushish tezlanishi Yerdagidan 6 marta kichik bo’lsa, Oyda birinchi kosmik tezlik qancha bo’ladi?
Yo’ldosh biror planeta atrofida radiusi bo’lgan doimiy orbita bo’ylab tezlik bilan aylanadi. Agar planetaning radiusi R1 = 1500000 km bo’lsa, uning zichligi qancha bo’ladi?
Quyoshning massasi, Yerdan quyoshgacha bo’lgan masofani jadvallardan topib ikkinchi kosmik tezlikni hisoblang.
10-mustaqil ish. Eynshteynning nisbiylik nazariyasi.
|
| |
