• Monoton taktik yurish
  •  Taktik mahoratning miqdoriy ko‘rsatkichlari




    Download 4,09 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet84/110
    Sana03.12.2023
    Hajmi4,09 Mb.
    #110476
    1   ...   80   81   82   83   84   85   86   87   ...   110
    Bog'liq
    Sport metrologiyasi Musayev B. B.

    10.2. Taktik mahoratning miqdoriy ko‘rsatkichlari
    Taktikaning umumiy hajmi deb sportchi yoki jamoa 
    o‘zlashtirgan variant va taktik yurishlar to‘plamiga aytiladi. 
    Taktikaning musobaqa hajmi deb musobaqa sharoitlarida 
    foydalaniladigan taktik yurish va variantlar to‘plamiga aytiladi. 
    Odatda, taktikaning musobaqa hajmi umumiy hajmidan kam bo‘- 
    ladi, shuningdek, musobaqa mas’uliyati qanchalik yuqori bo‘Isa, 
    taktikaning musobaqa hajmi shunchalik kam bo‘ladi.
    Taktikaning hartomonlamaligi sportchi yoki jamoa taktik 
    imkoniyatlari(arsenali)ningqanchalikturli-tumanliginiko‘rsatadi. 
    Masalan, taktik yurishlaming ko‘p sonli klassifikatsiyalaridan biri 
    ulami monoton, keskin, noto‘g‘ri m a’lumot beruvchi va sug‘urta 
    qiluvchi sifatlarga bo‘linadi.
    Monoton taktik yurish deb tasodifiylik elementi bartaraf 
    etilgan va shu sababli musobaqa natijasiga hal qiluvchi ta’sir 
    etmaydigan taktik yurishga aytiladi. Misol: futbolda koptokni 
    qisqa masofaga uzatish, yon tomonga tashlash, tepib olib yurish 
    kiradi.
    Kutilmagan, gohida tavakkal qilingan taktik usullar (koptokni 
    tortib olish, koptokni uzoq masofaga oshirish, yakkakurashlar) 
    o ‘tkir yoki qarama-qarshi taktik yurish deb aytiladi. 
    Dezinformatsiyalovchi taktik usul amalga oshiriladigan haqiqiy 
    harakatni yashirishda qo‘llaniladi. Himoyalanish usuli 
    raqib 
    amalga oshirishi mumkin bo‘lgan hujumni yoki 
    uning qarshi 
    hujumining oldini olish uchun qo'llaniladi.
    Taktikaning umumiy va musobaqaviy hartomonlamaligi 
    farqlanadi.
    159


    Ko‘p hollarda, trenirovka mashg‘u!otlarida sportchilar turli- 
    tuman taktikani namoyish etadilar, taktik variant va yurishlaming 
    musobaqa sharoitidagi to'plami ancha kam bo‘ladi va, shu bilan 
    birga, ular, asosan, monoton yurishlardan tashkil topgan bo‘ladi. 
    Bu sportchilaming taktik tayyorgarligi darajasini yetarlicha 
    yuksak emasligidan dalolat beradi.
    M a’lum bir taktik variant (yurish) ni qo‘llash sharoitida 
    maqsadga erishish imkoniyati mazkur usul (variant) ning 
    samaradorligi (intensivligi) va ratsionalligi bilan xarakterlanadi.
    Ratsionallik aniq sportchiga nisbatan taktik variant (yurish) 
    ni xarakterlaydi. Ma’lumki, masalan, monoton taktik yurishlarga 
    nisbatan keskin taktik yurishlardan foydalanish muvaffaqiyat 
    keltiradi.
    Natijalar obyektiv o‘lchanadigan sport turlarida sportchi o‘z 
    oldiga qanday maqsad qo‘yganligiga qarab taktikaning ikki turi 
    mavjud:
    - o ‘zi uchun eng yuqori natijani ko‘rsatish (shaxsiy rekord) 
    («natija»ga ko‘rsatma berish);
    - mazkur musobaqada aniq raqiblar ustidan g ‘alaba qozonish 
    («g‘alaba»ga ko‘rsatma berish).
    Ikkinchi ko‘rsatmada hamma vaziyat va hollarda yaroqli 
    bo‘ladigan taktikaning ratsional variantlari bo‘lmaydi. Bu yerda 
    hamma narsa sportchi va raqiblarning individual xususiyatlariga 
    bog‘liq b o ‘ladi.
    Birinchi ko‘rsatma to‘g‘risida gapirganda, bu yerda eng yuqori 
    ehtimollik bilan eng yuqori natija ko‘rsatish mumkin bo‘lgan 
    ratsional variantlar mumkinligini ta’kidlash lozim.
    Taktika samaradorligi aniq bir sportchining taktik mahoratini 
    xarakterlaydi. Taktika individual optimal (ratsional) variantga 
    qanchalik yaqin bo‘lsa, u shuncha yuqori samarali bo‘iadi.
    Taktik variantlar samaradorligini eng oddiy nazorat usuli 
    alohida texnik-taktik harakatlaming natijaviyligini nazorati bilan 
    mos tushadi.
    160


    Ideal hollarda esa har bir taktik usul muvaffaqiyatli bajarilishi 
    kerak.
    Va shuning uchun u yoki bu taktik variantning natij aviyligi 
    (muvaffaqiyatliligi) mazkur variantni muvaffaqiyatli qo‘IIash 
    foizi sifatida aniqlanadi.

    Download 4,09 Mb.
    1   ...   80   81   82   83   84   85   86   87   ...   110




    Download 4,09 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



     Taktik mahoratning miqdoriy ko‘rsatkichlari

    Download 4,09 Mb.
    Pdf ko'rish