13
fadan ta’lim olayotgan o‘quvchilar bilan o‘qituvchi o‘rtasidagi
aloqa qilish jarayoni jonli muloqot qilish
jarayonidan farqli
o‘laroq, o‘qituvchi bilan o‘zaro muloqoti kichik monitordan
boshqariladi.
Ma’ruzachi bilan jonli muloqot yo‘qligi sababli an’anaviy
ma’ruza mashg‘uloti samaradorligiga ta’sir ko‘rsatadi.
Didaktik imkoniyatlaridan kelib chiqqan holda videoma’-
ruzalar yaratishda “ ikki ma’ruzachi ” modeli tavsiya etiladi.
“Ikki ma’ruzachi” modeli
Bu turdagi videoma’ruza mashg‘ulotda ma’ruzachi yetka-
zayotgan o‘quv ma’lumot bo‘yicha bilim oluvchi tomonidan
qo‘shimcha
savollar berilishi, ta’lim mashg‘ulot davomida
suhbatdosh aytayotgan fikrga munosabat bildirishi yordami-
da yangi mavzuni o‘rganish jarayonlari amalga oshiriladi.
Shuningdek, monitor ekranida o‘qituvchi berayotgan axborot
illyustratsiyalar bilan qamrab olinadi. Mashg‘ulot davomida
yuzaga kelgan muammoli vaziyatga yechim izlashda xizmat
qiladi. Turli xil qarashlari mavjud o‘quv
jarayonida tanqidiy
14
munosabatni rivojlantirishga yordam beradi. Ushbu video-
ma’ruza materialni o‘quv auditoriyalarda tasvirga olishda
tajribali va katta mahoratli operatorni talab qiladi.
“Ikki ma’ruzachi” modeli asosan seminar – videoma’ruza
shaklida yaratiladi. Bu o‘quv mashg‘ulotda faol ishtirokchisi
sifatida nafaqat ma’ruzachi yoki o‘qituvchi, balki, tasvirga
olish studiyasida ishtirok etayotgan va o‘qituvchi
tomoni-
dan taqdim etilayotgan o‘quv-materialni muhokama qilishda
qatnashayotgan kichik guruhdan tarkib topgan o‘quvchilar
jamoasi hisoblanadi. O‘quvchilar tomonidan mavzuga doir
savollar berilib, o‘qituvchi rahbarligida dars mashg‘ulot
davomida muhokama qilinadi. Bunday videoma’ruza modeli
son jihatdan kam bo‘lgan guruhlar o‘rtasida
foydalanishi
tavsiya etiladi. O‘quv jarayonlarda o‘qituvchi tomonidan
taqdimotlar yaratilib, o‘quv auditoriyalarda foydalanishi lozim
bo‘lgan yangi materialni tushuntirishga qaratilganligi inobatga
olinadi.
Taqdimot yaratilishining
birdan bir maqsadi, o‘qituvchi
tomonidan o‘quvchining mavzuni o‘zlashtirishi qulay hisob-
langan shaklda qabul qila olishi hisoblanadi. Ta’lim amaliyo-
tida multimedia vositalardan foydalanishda an’anaviy o‘quv
mashg‘ulotlarning xususiyati o‘zgaradi. Jarayonda o‘quvchi
dunyoqarashini kengaytirib orttirilgan bilimlarni yanada
boyitilishiga xizmat qiladi. Shuni ta’kidlash lozimki,
multi
-
media vositalarida yaratilgan taqdimotlar birgina ma’lu-
mot emas, balki, taqdimotdan foydalanish bilim oluvchining
aqliy faoliyatining turli jihatlarini, avvalo, diqqat va xotira
rivojlanishini mustahkamlaydi. Yaratilgan taqdimot maz-
munini tushunish ta’lim jarayonida o‘quvchi diqqatining
intensivligi yangi materialni o‘zlashtira olish ko‘nikmasiga
ta’sir qiladi. Shuningdek, taqdimot slaydlarning klassifikatsiya
sida bir nechta yondashuvlar mavjud:
15
Taqdimot slaydlar klassifikatsiyasi.
Texnologik nuqtayi nazardan yaratilayotgan videokontent-
lar 5 xil asosiy turga ajratish mumkin:
01
03
02
04
05
Slaydlar
yordamida tasvirga olish;
Skrinkast texnologiyasi yordamida
videodars;
Kompyuter animatsiyasi;
“Real vaqtda” videotasvir
(qog‘oz, sinf doskasi va hokazolar.)
An’anaviy o‘quv mashg‘ulot,
master-klass,
ma’ruza mashg‘ulotni tasvirga olish.
