99
2.
Vaqt prinsipi, vaqtga bog‗liq bo‗lmagan
holda TEOni NTXda
belgilangan vaqtgacha rad etmasdan ishlashiga erishilgandan so‗ng, TXK
bo‗yicha ishlar amalga oshiriladi. Bu prinsipda o‗tkaziladigan TXK ishlari
reglamentli deyiladi va odatda rad etish eskirishlar (lazer diodlari,
ko‗chkili fotodiod, optik kuchaytirgichlar va boshqalar)
sababli hosil
bo‗ladigan TEO uchun qo‗llaniladi.
3.
Aralash prinsip, ishlarning ma‘lum bir qismi belgilangan
kalendar muddatlarda, qolgan qismi esa rad etguncha ishlashiga bog‗liq
holda bajariladi. Bunday TXK ba‘zan reglament –
profilaktik ishlar
deyiladi.
Nazorat qurilmalari bilan to‗liq ta‘minlanganligi bois, zamonaviy
raqamli TOAT da TXKning nazorat – to‗g‗rilash usuli keng qo‗llaniladi.
Bu usulda TEOning holati tizimli nazorat qilinadi va o‗rnatilgan sifat
ko‗rsatkichlari va TEO ishining samaradorligi
yomonlashgan holda qayta-
tiklash – to‗g‗rilash ishlari bajariladi. Ba‘zan bunday TXK to‗g‗rilovchi
texnik xizmat ko‗rsatish (TTXK) deyiladi. TTXK TEO ishga
noqobiliyatliligi aniqlangach bajariladi va TEOning sifat parametrlari
o‗rnatilgan doiralarda bo‗ladigan
holatga qayta tiklash uchun
yo‗naltirilgan.
TOAT
va
tarmoqlarining
rivojlanishi,
qurilmalarining
raqamlashtirilishi,
ularning
ekspluatatsiya
amaliyotiga
axborot
texnologiyalarining kiritilishi operativ - texnik boshqarish tizimi (OTBT)
va operativ - texnik xizmat ko‗rsatish tizimi (OTXKT)larini yagona
avtomatlashtirilgan texnik ekspluatatsiya tizimi (ATET)ga birlashtirdi.
So‗ng avtomatlashtirilgan boshqaruv tizimini tashkil etilishiga olib keldi, u
yagona majmua sifatida tarmoqni boshqarish va rivojlantirishning barcha
masalalarini
hal etadi, boshqa tarmoqlarning operatorlari bilan o‗zaro
faoliyatda bo‗ladi va aloqa xizmatlarini taqdim etadi. TTXKning umumiy
sxemasi 10.4 – rasmda keltirilgan.
Umumiy foydalanish tarmoqlarida, bu
tarmoqlarning mos keluvchi
operatorlari tomonidan shaharlararo tarmoqlarning (SHT) va xududiy,
regional tarmoqlarning (RT) TE tizimi tashkil etiladi. TE tadbirlarida ular
bir biri bilan o‗zaro avtomatlashtirilgan bog‗liqlikda bo‗ladi.
TE jarayonida SHT va RTning TE tizimlari dasturiy – texnik majmua
(DTM) bilan jihozlanadi. Boshqa tarmoqlarning TE tizimlari bilan o‗zaro
bog‗liqlikda bo‗lish xizmat telefon aloqa kanallarini va ma‘lumotlarni
uzatishning axborot tarmoqlarini qo‗llash bilan amalga oshiriladi.
100
9.4 – rasm. To‗g‗rilovchi texnik xizmat ko‗rsatishning umumiy
sxemasi
