1.2 Oqıtıwdıń awızsha metodları. Oqıtıwdıń ámeliy metodları.
Búgingi kún oqıtıwshıdan aldıńǵı pedagogikalıq hám jańa informaciyalar
texnologiyalarınan oqıw processinde paydalanıwdı talap etpekte. Joqarıdagilardan
kelip shıǵıp, tájiriybelerimiz tiykarında sabaq shınıǵıwlarında interaktiv metodlardı
qóllaw arqalı tálim-tárbiya beriw jollarına tiyisli pikirlerimizni aytamız.
Oylaymizki, ol oqıw shınıǵıwları natiyjeliligin asırıwda kásipleslerimizga ámeliy
járdem beredi. Sonıń menen birge, oqıwshılardı óz baǵdarın tańlaw hám ǵárezsiz
turmısqa tayarlıq kónlikpelerin qáliplestiriw sıyaqlı juwapkerli wazıypanı orınlawda
olardıń jaqın járdemshilerden birine aylanadı. Tómende klasslar kesiminde ayırım
temalar tiykarında oqıtıwdıń zamanagóy usılların qollanıw etiw boyınsha usınıslar
beremiz. Siz odan dóretiwshilik yondashgan halda paydalanasız hám birinshi
prezidentimizning: «Hár qarısı múqaddes bolǵan ana jerimizge salıstırǵanda
perzentlerimizde namıs hám maqtanısh, sadıqlıq sezimlerin oyatıw ushın biz búgin
ne qilyapmiz, degen sorawǵa juwap izlep kóreylik»[1],- degen pikirlerine juwapan
tálim hám tárbiya beriwdiń zamanagóy usılların qollanıw etiw arqalı gózlengen
maqsetke erisiwge óz úlesńizdi qosasız degen umiddamiz.
«Besinshisi (altınshısı, jetinshisi... ) artıqsha» metodı
Oqıwshılar logikalıq oylaw júrgiziw kónlikpelerine ıyelewlerinde bul metod
bólek áhmiyetke iye. Onı qóllawda tómendegi háreketler ámelge asıriladı :
Úyrenilip atırǵan tema mánisin ashıp beriwge xızmet etiwshi túsinikler
sistemasın qáliplestiriw;
payda bolǵan sistemadan temaǵa tiyisli bolǵan tórtew (besew, altı,... ) hám
tiyisli bolmaǵan bir túsiniktiń orın alıwına erisiw;
Oqıwshılarǵa temaǵa tiyisli bolmaǵan túsinikti anıqlaw jáne onı sistemadan
shıǵarıw wazıypasın tapsırıw ;
12
Oqıwshılardı óz háreketleri mánisin túsindirme beriwge úndew (temanı
bekkemlew maqsetinde oqıwshılardan sistemada saqlanıp qalǵan túsiniklerge de
túsindirme berip ótiwleri hám de olar ortasındaǵı logikalıq baylanıslılıqtı
tiykarlashların talap etiw kerek).
Usı metod oqıwshılardan úyrenilip atırǵan tema (yamasa bólim, bap)
maydanınan analitik oy-pikir júrgiziw, sonıń menen birge, eń zárúrli tayansh
túsiniklerdi ańlatpalay alıwdı talap etedi.
Metodtı qóllawda tómendegi háreketler shólkemlestiriledi :
Oqıtıwshı óz-ara teń koefficientte temaǵa (bólim, bap) tiyisli hám tiyisli
bolmaǵan tiykarǵı túsinikler sistemasın jaratadı ;
Oqıwshılar temaǵa (bólim, bap) tiyisli hám tiyisli bolmaǵan tiykarǵı
túsiniklern anıqlaydilar hám tiyisli bolmaǵan tiykarǵı túsiniklerdi sistemadan
shıǵaradılar ;
Oqıwshılar óz háreketleriniń mánisin anıqlama berediler.
Metoddan individual, gruppalı hám ǵalabalıq formada oqıwshılar tárepinen
temanıń puqta ózlestirilishini támiyinlew hám de olardıń bilimlerin anıqlaw
maqsetinde paydalanıw múmkin.
1-klass sabaqlıǵı daǵı «Asxana úskeneleri», «Qus», «Úy haywanları hám
qus» sıyaqlı temaların úyreniwde jańa temanı bekkemlew ushın usı metodtı qóllaw
unamlı nátiyje beredi. Bunda temaǵa tiyisli tórtew hám tiyisli bolmaǵan (artıqsha )
bir sóz (túsinik, pikir) beriledi.
Oqıwshılar áne sol sózdi (túsinik, pikir) anıqlaydilar.
Mısalı, 1-klass sabaqlıǵı daǵı 1-shınıǵıwda berilgen tapsırmanı orınlawda
tómendegishe qóllaw múmkin. Jazıw ekranda kórsetiledi. Oqıwshılar artıqsha sózdi
anıqlasadı.
Úy haywanları : siyir, qoy, tasbaqa, at, ıyt.
13
Keyin bul sózler qatnasıwında gáp dúziw tapsırig'i beriledi hám dúzilgen
gápler tiykarında etikalıq tárbiya beriledi.
Úlgi: At - insannıń eń isenimli dosı.
Oqıwshılar tárepinen dúzilgen gápler tiykarında oqıwshılar kewilinde ana
tábiyaatqa muhabbat oyatıladı, úy haywanlarına salıstırǵanda unamlı munasábette
bolıwǵa uyretiledi.
«video tapsiriw» metodı
Házirgi kúnde pedagogikalıq iskerlikte túrli informaciya quralları
(kompyuter, televidenie, radio, nusqa kóshiriwshi qurılma, slayd, video hám audio
magnitofonlar) járdeminde tálim procesi dúziliwine bólek itibar qaratılıp atır.
Oqıtıwshılar aldında tálim processinde túrli informaciya qurallarından orınlı hám
maqsetke muwapıq paydalanıw wazıypası turıptı.
Video tapsiriw metodınan paydalanıwda tómendegi háreketler ámelge
asıriladı :
oqıwshılar itibarına úyrenilip atırǵan tema mánisin suwretleytuǵın
jaqtılandıriwge járdem beretuǵın túsindirmelersiz bir neshe videokadr kórsetiw
etiledi;
oqıwshılar hár bir taxtada qanday process sáwlelendirilganini anıqlama
beriwedi;
processlerdiń mánisin dápterlerine atap kórsetiwedi;
oqıtıwshı tárepinen berilgen sorawlarǵa juwap qaytarıwadı.
Usı metod tiykarında temaǵa tiyisli kompyuter arqalı videokadr kórsetiw
etiledi. Oqıwshılar videokadr teması, ol jaǵdayda kórsetilgen tema haqqında óz oy-
órislerin bildiriwedi.
14
Mısalı, «Elektr úskeneleri» (1-klass), «Jıl mawsimleri» (2-klass) sıyaqlılar
tiykarında oqıwshılarǵa milliy dástúrlerinemiz, úrp-ádetlerimiz, ekonomikalıq
munasábetler haqqında túsinikler beriledi.
Sortro'z úrp-ádetleri (paydalanıw ushın tekstler)
Sortro'z kúni adam ata-anası, jaqın adamları menen diydarlasadı. Ginali
adamlar Sortro'z kúni muwapıqtı.
Sortro'z Ramazan yaki Qurban hayttan aldıńǵı kúninde ǵarrılar arnawlı
ıdıslarǵa jeti qıylı dán ekib, olardıń kógerip shıǵıwına qaray, kuzda alınatuǵın ónim
qozın shamalawǵan.
Birpara orınlarda bolsa Sortro'z kúnlerinde payda bolǵan oq jayka qaray jerge
suw sepiladi. Sonday etilse, go'yo jıl seryog'in hám bereketli bo'lar eken.
Sortro'z kúnleri baǵdın erik tereklerine jıp salıp átkónshek yasaladi. Qız-
juvonlar jıynalısıp, gezekpe-gezek átkónshek uchadilar. Sortro'zda átkónshek uchsa
bir jıllıq gúnái to'kiladi delingen.
Bul metodtı 2-klassta oqıwshılardıń dawıslı hám dawıssız sesler haqqındaǵı
bilimlerin sınap kóriw, onı bekkemlew maqsetinde de qóllaw múmkin. Mısalı, ekran
arqalı dawıslı sesler kórsetiledi. Gádan sol dawıs menen baslanatuǵın sózlerdi
ańlatatuǵın súwretler kórsetiledi. Oqıwshılar súwretler degi zat, buyım atların
dápterlerine jazadılar. Bunda oqıwshılardıń yadları bekkemlenedi, sóz baylıǵı asadı.
Sabaq tálim procesiniń pútinligi kózqarasınan Tálimniń tiykarǵı
shólkemlestirilgen usılı esaplanadı. Ol jaǵdayda klass-sabaq sistemasınıń qásiyetleri
sawlelenedi, ol jaǵdayda oqıwshılardı ǵalabalıq qamtıp alıw, shólkemlestirilgen
tártip hám oqıw jumıslarınıń úzliksizligi támiyinlenedi.
Proektlestiriw (joybarlaw) oqıwshılardıń oqıw iskerligin basqarıw
programmasın jaratıw bolıp, ol sabaqǵa tayarlanishning juwmaqlawshı basqıshı
esaplanadı.
15
Tálimniń járdemshi formaları. Tálimniń járdemshi formaları : to'garak,
praktikum, seminar, konferenciya, máslahát (konsultatsiya), fakultativ shınıǵıw,
oqıw ekskursiyalari, oqıwshılardıń ǵárezsiz úy jumısları hám basqalar esaplanadi
Tálim metodları : túsinik, funkciya, klassifikaciya. «Metod» sóziniń grekshe
awdarması «tadqiqot, usıl, maqsetke erisiw jolı» sıyaqlı mánislerdi ańlatadı.
Filofosiya sózliginde bul túsinik ulıwma tárzde «maqsadga erisiw usıllari» dep
túsindirme bergen.
Áyne waqıtta pedagogikalıq dereklerde «ta'lim metodi» túsinigine berilgen
tariyplerdiń túrme-túr ekenligine gúwa bolıw múmkin. Usı orında olardıń
ayırımların keltiremiz:
Sonday-aq, tálim metodlarınıń oqıtıwshı hám oqıwshılardıń óz-ara
sherikliktegi tártipli xızmetleri usılları ekenligi tuwrısındaǵı pikirler de bar.
«Tálim metodları daslep pedagog sanasında arnawlı bir baǵdardaǵı
iskerliginiń ulıwmalasqan joybarı formasında kórinetuǵın boladı. Usı joybar
ámeliyatqa oqıtıwshı hám oqıwshılar iskerliginiń óz-ara tutasuvi, oqıtıw hám
oqıwǵa qaratılǵan anıq háreketler, ámeller yamasa usıllar kompleksi retinde
engiziledi. Metod basqa sırtqı kórinislerde kórinetuǵın bolmaydı, bunıń boisi tálim
metodı ózinde ulıwma halda iskerliginiń didaktik modelin bildiredi».
Belgilengenler atırǵan túsinik mánisin tolıqqonli yorituvchi tariypni
anıqlawǵa bolǵan urınıw búgin de dawam etyapti, jańa-jańa tariypler ilgeri jılısıp
atır. Biraq, «ta'lim metodi» túsinigi mánisin jaqtılandıriwge salıstırǵanda túrlishe
qarawlardıń bar ekenligine qaramay, olardı óz-ara jaqınlastırıwshı ulıwmalıq bar.
Kópshilik avtorlar «ta'lim metodları oqıwshılardıń oqıw -biliw iskerligin
shólkemlestiriw usıllari» degen qarawǵa qaptal basadılar. Sonday eken, tálim
metodları tálim processinde qollanilib, onıń nátiyjesin támiyinleytuǵın usıllar
kompleksi bolıp tabıladı.
16
Tálim metodları tálim maqsetin jaqtılandıriwge xızmet etedi, ol járdeminde
tálim mazmunın ózlestiriw jolları ańlatpa etiledi, oqıtıwshı hám oqıwshılardıń óz-
ara háreketi, ózgesheligi sáwlelendiriledi.
Metod, bir tárepden, tálim maqsetine erisiw quralı retinde kórinetuǵın bolsa,
basqa tárepden, basqariluvchan oqıw iskerligin ámelge asırıw shárti esaplanadı.
Tálim metodları mudami ol yamasa bul oqıw quralları járdeminde engiziledi,
sol sebepli olardıń óz-ara shártlanganligini atap ótiw kerek.
Tálim metodı strukturası sızılmada tómendegishe kórinetuǵın boladı (M. N.
Skatkin qarawlarına kóre):
Sızılmadan anglanib turıptı, olda, tálim metodı strukturasında tómendegiler
ajralıp turadı : maqsetli quram ; iskerlikli quram ; tálim quralları.
Tuwrısıda, ulıwma halda erisilgen nátiyje mudamı da oqıtıwshınıń sabaq
basında belgilegen maqsetine uyqas kelebermeydi. Tálim maqseti oqıtıwshı hám
oqıwshılar iskerligi tiykarında, sonıń menen birge, tálim quralları járdeminde
nátiyjelenedi, bul processda anıq maqsetke jóneltirilgen mexanizm jumısqa túsedi.
Tálim sistemaları maqsetke erisiw processinde bas sheńber áyne qanday hám qaysı
mexanizm tiykarında hám de ámeldegi strukturalıq elementlerdi qanday jumısqa
salıw múmkinligin ańlatıwǵa xızmet etedi.
Tálim metodları tómendegi tiykarǵı funkciyalardı bar;
Bul funkciyalar tálim metodın qóllaw processinde bir-birinen ajıratılǵan
halda yamasa izbe-iz engizilmeydi, kerisinshe bir-birine óz-ara sińip ketedi. Mısal
ushın, diagnozlı funkciya oqıtıwshınıń bir qatar metodlardan pútin paydalanıwı
ornına atqarıladı.
«Tálim metodi» termini menen birge kóbinese «metodik usıl» (sinonimleri -
pedagogikalıq usıl, didaktik usıl ) túsinigi de qollanıladı. Ol tálim metodınıń
strukturalıq bólegi, onıń zárúrli elementi, metodtı engiziwdegi bólek qádem retinde
17
tariyplanadi. Hár bir tálim metodı arnawlı bir tálim usılların sıyaqlıstırıw arqalı
engiziledi. Metodikalıq usıllardı túrli-tumanlıǵı olardı klassifikaciyalawǵa
múmkinshilik bermeydi, biraq oqıtıwshı iskerliginde tez-tez qollanılatuǵın usıllardı
ajıratıp kórsetiw múmkin:
Hár bir metod málim bilimlendiriwge tiyisli wazıypanı tabıslı sheshiw,
qalǵanları bolsa anaǵurlım nátiyjesiz bolıwı múmkin. Universal tálim metodları joq,
sol sebepli sabaqta túrli tálim metodlarınan yamasa olardıń kompleksinen
paydalanıw múmkin.
Tálim metodların tańlaw tómendegi kriteryaları tiykarında anıqlanadı :
didaktik maqset tiykarında ;
tálim mazmunı tiykarında ;
oqıwshılardıń oqıw kónlikpelerin iyelew hám rawajlanıw dárejesi tiykarında;
oqıtıwshınıń tájiriybesi hám kásiplik tayarlıq dárejesi tiykarında.
Oqıtıwshı tárepinen qollanilayotgan tálim metodları kompleksi Baslawish
klaslardan joqarı klasslarǵa ótiw tiykarında ózgerip hám de quramalı ózgeshelik
kásip eta baradı. Bul processda ayırım metodlardı qóllaw chastotası oshsa, ayırım
metodlardı qóllawǵa bolǵan mútajlik azayadı. Tálim metodlarınan paydalanıw
kólemi, jaǵdayı oqıtıwshınıń kásiplik tayınlıǵı hám uqıpı dárejesine baylanıslı halda
ózgeredi.
Didaktikada tartıslarǵa sebep bolıp atırǵan taǵı bir zárúrli ob'ekt tálim
metodlarınıń klassifikaciyası bolıp tabıladı. «Tálim metodları klassifikaciyası
olardıń málim belgileri boyınsha rejimin ańlatiwshı sistema bolıp tabıladı. Házirgi
waqıtta o'nlab tálim metodları málim»,- ekenligin aytıp ótken halda I. P. Podlaso'y
pikirin tómendegishe dawam ettiredi,- «Biraq búgingi kúnde jetekshi sanaluvchi
didaktik ideya birden-bir hám ózgermeytuǵın metodlar kompleksin jaratılıwma
umtılıw nátiyjesiz ekenligin túsiniwge járdem beredi. Oqıtıw - ayrıqsha jıldam,
18
dialektik process. Metodlar sisteması da bul háreketleniwdi sáwlelendiretuǵın
dárejede hushlı bolıwı, metodlardı qóllaw ámeliyatındaǵı turaqlı ózgerislerdi esapqa
alıwı kerek».
Tálim metodların tańlaw mashqalası uzaq dáwirden berli izertlew etip kelinip
atır. Biraq izertlewler sanı kóp bolsada, buǵan baylanıslı birden-bir toqtamǵan
kelinmegen. Bul orında tálim ámeliyatında qollanilib kiyatırǵan metodlar sisteması
(klassifikaciyası ) ga toqtalıp ótemiz.
Tálim metodlarınıń klassifikaciyası tiykarǵı didaktik maqsetler boyınsha
sistemalastırıladı.
Avtorlar usınıs atırǵan metodlardı tómendegi sızılma boyınsha qóllaw
maqsetke muwapıqlıǵın aytıp otediler:
Materialdı awızsha bayanlaw (gúrriń, túsindiriw, mektep lekciyası ).
Oqıwshılar tárepinen bilimlerdi ózlestiriw oqıtıwshınıń túsindiriwin aktiv qabıllaw
hám puqta oylaw ornına ámelge asıriladı. Bilimlerdi uzatıw quralı retinde oqıtıwshı
sóylewi zárúrli áhmiyetke iye. Bul orında oqıtıwshınıń oqıwshılar iskerligine
baslıqlıǵı temanı qoyıw, rejani járiyalaw, oqıwshılar iskerligin basqarıwdan ibarat
boladı.
Sáwbet. Oqıwshılar tárepinen bilimlerdi ózlestiriw procesi: olar itibarına
silteme atırǵan sorawdıń mánisin ańǵarıw, ámeldegi bilimler hám tájiriybeni
jóneltiriw, sorawǵa tiyisli ob'ektlerdi óz-ara salıstırıwlaw, puqta oylaw hám
sorawlarǵa tuwrı juwap tayarlawdan ibarat.
Oqıtıwshınıń baslıqlıǵı : temanı qoyıw, sorawlardı ańlatıw, berilgen
juwaplardı ońlaw, toltırıw hám ulıwmalastırıw sıyaqlı jaǵdaylarda kórinetuǵın
boladı.
Sáwbet metodı járdeminde bilimlerdi ózlestiriwde oqıwshılar ámeldegi
bilimleri hám tájiriybelerine tayanadilar.
19
Sabaqlıq (ulıwma, kitap ) menen islew (ulıwmalasqan hám juwmaqlardı
ańǵarıw, olardı yadta saqlawǵa xızmet etedi).
Bilimlerdi ózlestiriw dáregi bolıp baspa tekst xizmai etedi. Oqıtıwshınıń
baslıqlıǵı bolsa tapsırmanı ańlatıw iskerlik maqsetin belgilew, oqıwshılarǵa sabaqlıq
menen islewdiń jańa usılların úyretiw, ózlestirilgen bilimlerdiń tushunilish hám
bekkemlik dárejesin tekseriw sıyaqlı kórinislerde sawlelenedi.
Oqıtıwshılardıń gúzetiwi (klassta hám klasstan tısqarı (sonday-aq, sayaxat
hám ekskursiyalar) processlerde).
Oqıwshılardıń oqıw predmetleri boyınsha ózlestiriw jaǵdayı hám
hádiyselerdi gúzete barıp, túrli pán oqıtıwshılarınıń kórsetpeleri boyınsha olardı
bólimlerge bóliwlab hár bir oqıwshınıń ayriqsha, uqsas hám zárúrli táreplerin
anıqlawǵa jóneltiriledi.
Bilimlerdi ózlestiriw dáregi bolıp arnawlı bir predmet (yamasa process),
tájiriybe, model, kartalar xızmet etedi. Oqıtıwshınıń baslıqlıǵı baqlaw wazıypasın
belgilew, onı málim shaxs moynına júklew, ob'ektti belgilew, ulıwma basshılıqtı
aparıw, bólimlerge ajıratıw, túpkiliklilerin anıqlaw hám ulıwmalastırıwdan ibarat
esaplanadi.
Laboratoriya jumısları. Usı processda anıq wazıypa, yaǵnıy, málim
sharayatta arnawlı bir hádiyselerdi baqlaw juklenedi. Oqıwshılar hádiyselerdi
keshiw procesin gúzetediler hám analiz etediler.
Bilimler dáregi kuzatilayotgan hádiyseler hám olardıń keshiw procesi bolıp
tabıladı. Oqıtıwshı wazıypa mánisin ańlatadı, oqıwshılardı teoriyalıq bilimler menen
qurallantıradı, ulıwma process hám basqıshlardı baqlaw jolları hám de
juwmaqlawshı juwmaq shıǵarıwdı uyretedi.
20
6. Shınıǵıw (intellektual hám iskerlikli shınıǵıwlar ). Oqıwshılar tárepinen
bilimlerdi ózlestiriw procesiniń ayriqshalıǵı, teoriyalıq tiykarlar ózlestirilgach,
ayırım materiallar daǵı uqsas háreketlerdiń kóp bara tákirarlanıwı baqlanadı.
Bilimler deregi: ózlestirilgen bilimler hám menshikli tájiriybe esaplanadi.
Oqıtıwshı shınıǵıwdı orınlaw ushın jay hám de waqtın belgileydi, tapsırmanı
ańlatadı, onı orınlaw basqıshlarınıń barıwın qadaǵalaw etedi, basqaradi, sonıń
menen birge, juwmaqlawshı nátiyjelerdi tekseredi.
7. Dóretiwshilik shınıǵıw. Bul metod ayriqsha ózgeshelikke iye bolıp,
ayriqshalıq máseleniń mánisin tereń ańǵarıw, onı orınlawǵa salıstırǵanda ǵárezsiz
jantasıw, dálillerdi saralaw hám oqıtıwshı tárepinen berilgen tapsırmanı
dóretiwshilik orınlaw processinde bilimlerdi qóllaw hám keńeytiw sıyaqlı jaǵdaylar
menen xarakterlenedi.
Bilimler dáregi hám materialı retinde aldın iyelengen dóretiwshilik jumıslar
tájiriybesi, ámeldegi bilimler, gúzetisler, jeke tájiriybe, o'qilgan gúrriń, social -
paydalı islerdi basqarıw sıyaqlılar belgilengenler etiledi.
Oqıtıwshınıń baslıqlıǵı : teoriyalıq materiallardı ózlestirilishini támiyinlew,
temanı ańlatıw, dóretiwshilik jumıslar xarakterin belgilew, olardıń orınlanıwın
qadaǵalaw hám analiz qılıw, sintezlash, qáteni kórsetiw hám de tuwrılawdan sıyaqlı
jaǵdaylarda kórinetuǵın boladı.
Keltirilgen klassifikaciya «bilimlar dáregi» boyınsha sistemalastırılgan
metodlar - awızsha, kórgezbeli hám ámeliy metodlardı ol yamasa bul dárejede
ózinde sáwlelengenlestiredi. Biraq, M. A. Danilov hám B. P. Esipovlar tiykarǵı
itibardı «ta'lim metodın tuwrı tańlaw»ga qaratıwadı. Gáp sonda, burınǵı SHo'ro
ulıwma bilim beriw mektepleriniń oqıw processinde metodlardıń sheksiz kópligi,
xatto olardı bir neshe klassifikaciya menen de qamtıp alıw múmkin emesligi, sol
sebepten da oqıw -tárbiyalıq jumıslar tabıslı bolıwınıń bas faktorı hám eń áhmiyetlisi
tuwrı, tiykarlanǵan metodtı tańlaw esaplanǵan, Áne sol «g'oya» mánis tárepinen
21
nadurıs bolıwına qaramay, on jıllar dawamında didaktika «rivoji»de zárúrli orın tutıp
keldi. Aqır-aqıbetde, hár eki klassifikaciya bilimler dáregi boyınsha da, didaktik
maqsetler boyınsha anıqlanǵan tálim metodları sisteması mektep ámeliyatınıń
tiykarǵı mashqalasın hal eta almasligiga sın kózqarastan yondashildi, olardı qóllaw
tálim sapasınıń joqarı dárejesin támiyinlaganligi ańlap yetildi jáne bul boyınshaǵı
izertlewler dawam ettirildi. Ótken ásirdiń 80-jıllarından baslap oqıwshılardıń biliw
iskerligi xarakterine uyqas tálim klassifikaciyası jaratıldı.
Bul metodlar, avtorlardıń atap ótiwlerinshe, bir-birinen oqıwshılardıń tálim
mazmunı túrlerin ózlestiriwde orınlanatuǵın biliw xızmetleri xarakteri hám
oqıwshılardıń túrme-túr xızmetlerin quraytuǵın oqıtıwshı jaǵdayı... boyınsha parıq
etedi.
Túsindirmeli-suwretli tálim metodları (basqa atalıwı informaciyalı -
reptseptsiya) dıń mánisi: ádetde teoriyalıq bilimler tayın halda uzatıladı, oqıwshılar
bolsa olardı qabıl etediler (reptseptsiya). Bul jolda túrli tálim quralları (sonday-aq,
kórgezbeli qurallar) den paydalanıladı. Oqıtıwshı iskerligi bunda tekǵana
informaciyalardı uzatıw, bálki olardıń oqıwshılar tárepinen qabıl etiliwin da
shólkemlestiriwden ibarat boladı.
Túsindirmeli-suwretli metoddan tálim jarayorida paydalanıwda tómendegi
jaǵdaylar júzege keledi:
Oqıtıwshı iskerliginiń strukturası
Oqıwshı iskerliginiń strukturası
Túsindiriw;
Háreketti kórsetiw;
Dálillerden xabarlı qılıw ;
oqıwshınıń materialdı ańlap jetiwin xoshametlewge jóneltiriwshi usıllar ;
túrli didaktik materiallardan paydalanıw
22
informaciyalardı qabıllaw ;
oqıw materialın túsinip alıwǵa umtılıw hám dáslepki maǵlıwmatlardı yodda
saqlaw ; oqıw materialın túsiniw;
| 