78
SHovqin va titrashga qarshi kurash mashina, jihoz, uskuna va texnologik
jarayonlarning loyihalashning dastlabki bosqichlarida boshlanishi maqsadga muvofiq
hisoblanadi.
Korxonalarning bosh rejalarini tuzish jarayonida, albatta shovqinga qashi kurash chora
– tadbirlar ko`rib qo`yilishi shartdir.
Bunda asosan, sershovqin tsexlarni bar joyga, iloji borcha, ularni ishlab chiqarish
hududining chekka tomonlariga joylashtirish, sershovqin tsexlarni boshqasidan tovush
o`tkazmaydigan to`siqlar bilan to`sish, sershov-qin binolarning eshik va derazalarini
maxsus tovush o`tkazmaydigan maxsus materiallardan tayyorlangan bulishi zarur.
SHovqinga qarshi kurash chora-tadbirlari uni keltirib chiqaruvchi manbaning
o`zidayoq kamaytirishga harakat qilishdan boshlanishi kerak. Mashina, jihoz,
uskunalarning sifatli o`rnatish, o`z vaqtida ta`mirlash va uning dinamik kuchlarini
muvofiqlashtirish, yaxshi natija beradi.
Ba`zi qurilmalar tovush to`lqinlari quvvatini tarqatib yuborish xususiyatiga ega.
SHovqin to`lqinlari g’ovaksimon shovqin yutuvchi materiallar yuzasiga tushgach,
shovqin quvvatini ko`pgina qismi tor g’ovakdagi havoni tebranma harakatga keltirish
uchun sarflanadi. G’ovaklardagi havo qisilib isiydi va natijada shovqin quvvati issiqlik
quvvatiga aylanishi natijasida tashqi muhitga tarqalib shovqin yo`qoladi.
SHovqinga qarshi kurashning yana bir usuli, texnologik jarayonlarni to`g’ri tanlash,
mashina, jihoz, uskunalarning va texnologik jarayonlarni quyi kuchlanishda ishlashini
ta`minlash, ularni sifatli yig’ish hamda o`z vaqtida ta`mirlash ishlarini bajarish ham
katta ahamiyatga ega hisoblanadi.
Titrashga qarshi kurash tadbirlari quyidagilardan iborat:
uIsh joylari, asbob – uskunalari va qurilish konstuktsiyalarini mashina jihozlar hosil
qilgan tebranish ta`siridan saqlanishning mukammal usullaridan biri titrashni to`sish
usuli hisoblanadi.
Bu usulda tebranuvchi mexanizm bilan uning asosi o`rtasiga elastik mato o`ralib, mato
tebranishning bir qismini yutishi hisobiga asosga o`tishi birmuncha kamaygan holda,
tebranish miqdori sezilarli susayadi.
Titrash to`siqlari yoki amortizatorlar po`lat prujina, rezina va boshqa elastik
materiallardan tayyorlanadi.
Mashina, jihoz, uskunalarning foydalanish tartib-qoidalariga rioya qilmaslik,
yo`riqnomalarni
qo`pol
ravishda buzilishi
natijasida,
shovqinsiz
ishlovchi
uskunalarning sershovqin ishlashiga olib keladi.
