"tiqxmmi" milliy tadqiqot universitetining qarshi irrigatsiya va agrotexnologiyalar

69 
o‘yinchining muvozanati ishonchliroq bo‘ladi. Bu to‘siq qo‘yuvchini to‘rga 
tegib ketish va o‘rta chiziqdan o‘tib ketish kabi xatolardan saqlaydi. Biroq, 
o‘yin vaziyati ko‘pincha keyingi tez harakatlanishni talab etadi. Harakatlanish 
tomoniga muvozanatni tezroq yo‘qotish uchun (bu bilan tezroq harakatni 
boshlash ), agar sharoit yo‘l bersa, yuqorida eslatilgan nuqtadan zaruriy 
yo‘nalishdagi qarama-qarshi tomonga mumkin qadar biroz siljish bilan yerga 
tushish kerak.
Itarilishda xatoga yo‘l qo‘yilgan hollarda, buning natijasida umumiy tana 
holatini uchish trayektoriyasi raqib maydoni tomon “o‘tib ketadi”, yerga 
tushishda oyoqlarni o‘rta chiziqqa qo‘yish va qo‘llar bilan muvozanatni 
saqlashga urinish lozim. Raqib tomonga tushishning boshlanishi odatda sekin 
bo‘ladi, sherik pastga tushayotgan to‘siq qo‘yuvchining muvozanatni ushlab 
turishga qo‘llari bilan yordam berishga ulgurishi mumkin.
Guruh bo‘lib to‘siq qo‘yish. Guruh bo‘lib to‘siq qo‘yish texnikasining 
qiyinchiliklari to‘siq ishtirokchilari harakatlarini o‘zaro kelishilganligi 
muammolari bilan bog‘liqdir. Jumladan, to‘siq qo‘yuvchilarning to‘r bo‘ylab 
bir yo‘nalishga harakatlanishida ikkita xatodan bittasi; zich bo‘lmagan 
(tuynukli) to‘siq holati agarda to‘siq qo‘yuvchilar bir vaqtda sakrashmasa yoki 
yugurib kelayotgan so‘nggi to‘siq qo‘yuvchi sakrashda kechiksa, oldinroq 
sakragan sherigiga yetish uchun harakatga vaqt sarflamasa, yaxshi tashkil 
etilmagan to‘siq vujudga keladi. Agar harakatlanayotgan so‘nggi to‘siq 
qo‘yuvchi kechikmasa, unda oxirgi qadamni bajarayotgan sherigining oyog‘ini 
bosib oladi, bu ham to‘siqning tashkiliy tomonini pasaytiradi. Taranglashuv 
jarayonida to‘siq bo‘yicha sherikka “uchib yetib borish” juda muhumdir. Axir 
to‘siq qo‘yuvchi o‘z sherigiga qancha masofagacha yugurib borolmasa, to‘r 
ustidagi guruhli to‘siqda shunchalik kattalikdagi tirqish paydo bo‘ladi.
To‘siqdagi “tirqish”ni sakrashda sherik bilan yaqinlashish yoki ikkita bir-biriga 
yaqin to‘siq qo‘yuvchilar hisobidan bartaraf etish salbiy oqibatlarga olib keladi. 

70 
Havoda to‘qnashuv, to‘rga tegib ketish yoki sifatsiz to‘siq qo‘yish, to‘siq 
qo‘yuvchilar qo‘lini sheriklar tomonga uzatgan holda to‘pni “tutib olish” 
imkoniyatidan mahrum bo‘lishlari mumkin. Bunda maydonda himoya 
harakatlarini tashkil etish uchun ma’lum bir qiyinchiliklar himoyachilarga, 
hujumchilarga qarshi harakat uchun o‘z joylarini topish murakkabligi kabi 
vaziyatlar vujudga kelishi mumkin. To‘siq qo‘yuvchilar o‘z harakatlarini 
yaxshi tashkil etmasligi tufayli to‘pning tezligi va qiyalik trayektoriyasi 
zarbadan so‘ng olib borilishi mumkin – bunday siqilgan to‘siq raqibga egri 
trayektoriya bo‘yicha qiyali zarba berishga imkon yaratadi. Standart 
vaziyatlarda to‘siq qo‘yuvchilarning o‘zaro harakati quyidagi tartibda eng 
oqilona va samarali deb hisoblashi mumkin. To‘siq qo‘yuvchilar oldindan 
ko‘ra bilish asosida, taxmin qilinayotgan hujum joyiga mumkin qadar ertaroq 
joylashib olishga intiladilar.
Guruh bo‘lib qarshi harakat qilishda sakrash uchun joyni, kimning hududida 
hujum zarbasi bajariladigan bo‘lsa, o‘sha to‘siq qo‘yuvchi joy tanlaydi. U 
sakrash uchun joyni aniqlaydi, to‘siq qo‘yiladigan joyga oldinroq o‘tib olishga 
intiladi va raqib jamoasi hujumchisining harakatlariga ko‘ra siltanish uchun 
vaqtni tanlaydi, joyida taranglashgan holda sakrashni bajaradi. To‘siqning 
boshqa ishtirokchisi tiralgan yoki yuguruvchi qadamlar bilan asosiy to‘siq 
qo‘yuvchiga yaqinlashib keladi. Tayyorlanish va undan keyingi sakrashni 
ikkala o‘yinchi ham bir vaqtda bajarishi zarur – shunda to‘siq zich holda 
bo‘ladi, to‘siq qo‘yuvchining birgalikda qo‘llarini to‘pga ko‘ndalang tomonga 
o‘tkazishlariga, aylanib o‘tuvchi zarba holatining oldini olishga, ya’ni “tutib 
oluvchi” guruhli to‘siqni bajarish imkoniyati saqlanadi.
Guruh bo‘lib to‘siq qo‘yishda sherikkacha yugurmasdan sakrab qo‘yish, 
faqatgina to‘siq qo‘yuvchining zaruriy itarilish joyiga o‘tishga jismonan ulgura 
olmagan hollarda o‘zini oqlashi mumkin. Shunday qilib, yuqorida bayon 
qilinganlardan xulosa qilsak:

71 
Guruh bo‘lib to‘siq qo‘yishda sakrash uchun joyni kimning hududida hujum 
bajariladigan bo‘lsa, o‘sha to‘siq qo‘yuvchi tanlaydi, boshqalar unga 
moslashadi.
Guruhli to‘siq zich bo‘lishi uchun moslashishi kerak bo‘lgan to‘siq qo‘yuvchi, 
oxirgi qadamni tayyorlangan ko‘rinishda qo‘yadigan bo‘lib sherigigacha oyoq 
bilan yugurib borishi zarur.
Bir yo‘nalishda to‘r bo‘ylab ikki (uchta) to‘siq qo‘yuvchining bir vaqtda 
harakatlanishi xatoliklarga: maydonchada va havoda o‘yinchilarning 
to‘qnashib ketishlariga, zich bo‘lmagan yoki yaxshi tashkil etilmagan to‘siq 
qo‘yilishiga olib keladi, bular ko‘pincha to‘siqni oxirgi ishtirokchisining ancha 
kech yoki “uzoqroqdan” sakrashi tufayli kelib chiqadi. 

Download 1,36 Mb.