2-mavzuning nomi: O’rta guruh yoshidagi bolalarni vaqtni
chamalash haqidagi tasavvurlarni shakllantirish
Reja:
1
.O`rta guruh yoshidagi bolalarni sutka qismlari haqidagi bilimlarini
mustahkamlash.
2.“Kun qismlari”, “Kun”, “Tun”, “Bugun”, “Ertaga”, “Kecha” kabi
tushunchalar bilan tanishtirish.
183
2-ilova
Mustaqil ishlash uchun adabiyotlar ro`yxati.
Foydalanilgan adbiyotlar ro`yxati:
1.M.E.Jumayev. “Bolalarda boshlang`ich matematik tushunchalarini rivojlantirish
nazariyasi va metodikasi” Toshkent. «Ilm-Ziyo» Qo`llanma - 2013.
2.F.Voxobova, Sh.B.Nabixanova,D.T Karimova ”Maktabgacha yoshdagi bola
shaxsini rivojlantirishga yo`naltirilgan ta`lim asoslari” pedagogika kolleji
o`quvchilari uchun o`quv qo`llanma. Toshkent-2015
3-ILOVA
O`quvchilarni baholash mezoni
Berilgan tоpshiriqlarni bajarish
Bahosi (bаllаr
yig`indisi)
O`tilgan mavzu
bo`yicha
tushunchalarni bayon
qilish vа uy vazifani
bajarganligi
Yangi ijоdiy
g`оyalаr
Dars jarayonida
faolligi
3(ball)
1(ball)
1(ball)
5
4-ilova
Og'zaki bayon qilish ta'lim metodi
O’quvchilarga ilk yosh bolalarining matematik tasavvurlarni shakllantirish mavzusi
bo’yicha o’qituvchi tomonidan og’zaki bayon qilinadi.
5-ILOVA
Tayanch so`z va iboralar:
Geometrik shakl
,
Predmet
, vaqt, tarbiya, O`rta
guruh, chamalash, arifmetika, tevarak atrof, Son,kattalik, Natural, mo`ljal olish,
Kubik
19-Mavzu: O`rta guruh yoshidagi bolalarni vaqtni chamalash haqidagi
tasavvurlarni shakllantirish.
Reja:
1.O`rta guruh yoshidagi bolalarni sutka qismlari haqidagi bilimlarini
mustahkamlash.
2.“Kun qismlari”, “Kun”, “Tun”, “Bugun”, “Ertaga”, “Kecha” kabi
tushunchalar bilan tanishtirish.
184
Vaqt so`zi rus so`zidan kelib chiqqan, ya`ni vaqt «vremya» degani aylanmoq
ma`nosini bildiradi. O`tgan, hozirgi va kelasilar o`zaro shunday aloqa qilganki,
o`rinlarini bir-birlariga almashtira olmaydilar. Vaqtning qaytmas xususiyatlari
shuki vaqtning bir tomonga yo`nalib o`tishi, u tabiat va jamiyatning chiqishi
yo`nalishini ifodalaydi.
Vaqtning asosiy qabul qilinishi bu sezish qobiliyatidir. Har xil kompleks
analizator vaqtni sezish qobiliyatining cho`zilishiga ta`sir qiladi, lekin asosiy
xususiyati deb I.M. Sechenov eshitish va tananing sezgi qobiliyatlariga e`tibor
bergan «Vaqt tovush va tananing sezish qobiliyati insonga vaqt haqida tushuncha
beradi, shunda ham to`la o`z mazmuni bilan emas balki vaqt bir tomonlama
tovushning tortilishi va tananing sezishini tortilishi. Shuning uchun I.M.Sechenov
eshitish va sezish xususiyagidan bu vaqt bo`shlig`ining G`drobG` analizatorlari
degan edi. I.P.Pavlov ko`rsatgan ediki vaqtning hisoblanishi nerv sistemasining har
bir elementiga, uning har bir hujayrasiga xos u buni eksperemental asosda
isbotladi.
Har qanday analizator «vaqtni hisoblashi» mumkin. I.P.Pavlov ayttan ediki,
vaqtning fiziologik qabul qilinishi bu kishining tormozlanishi va ta`sirlanishidir, bu
esa vaqtni hisoblashga yo`l beradi. Bu fikrlar qator izlanishlar orqali ko`rsatilgan.
Ikkinchi signal sistemasida ta`sirlanish vaqtning yetarli hisobga olinmasligidan
kelib chiqadi, tormozlanish protsessida unga ko`proq baholash xususiyatidandir.
Shunday qilib, aniq vaqt intervallarini vaqtinchalik baholash tasirlanish va
tormozlanish dinamik protsessida aniqlanadi. Vaqt intervalida differensirovka bu
vaqtga nisbatan shartli reflekslarning xosligidir.
Kichik guruhdagi singari o`rta guruhda ham vaqtni bilish asosan bolalarning
kundalik hayotida o`stirib boriladi. Muhimi, bu o`rgatishning puxta hissiyot
asosida amalga oshirilishidir.Pcdagog sutka qismlarining nomini bolalar va ularga
yaqin katta yoshli kishilarning ertalab, kunduzi, kcchqurun, kechasi nima qilishlari
bilan bog`lab, bolalarning sulka qismlari haqidagi tasavvurlarini aniqlaydi.
Bolalarning sutka haqidagi tasawurini aniqlash maqsadida ular bilan suhbat
olib boriladi. Suhbat taxminan mana bunday o`tkazilishi mumkin: avval tarbiyachi
bolalardan ular bolalar bog`chasiga kelishdan oldin nima ish qilganliklarini, bolalar
bog`chasida ertalab, kunduzi nima qilganliklarini gapirib berishlarini so`raydi. U
bolalarning sutkaning har bir qismida nima qilayotganliklarini aniqlaydi va
umumlashtiradi. Suhbat oxirida ertalab, kunduzi, kechqurun va tun — bular
sutkaning qismlari ekanligini aytadi.
«Bugun», «ertaga», «kecha» kabi vaqt tushunchalari nisbiy xarakterga ega.
Bolalar ularni o`zlashtirishlari qiyin.Shuning uchun imkoni boricha bugun, ertaga,
kecha so`zlaridan ko`proq foydalanish va bolalarni bu so`zlarni ishlatishga undab
turish zarur. Tarbiyachi muntazam ravishda ularga: «Biz qachon rasm chizdik? Biz
bugun (kecha) nimani ko`rdik? Ertaga qayerga boramiz?» savollari bilan murojaat
qilib turishi lozim.
185
Tez, sekin so`zlarining ma`nosi aniq misollar bilan ochib beriladi. Tarbiyachi
bolalar diqqatini o`yin davomida ular bajar- magan harakatlarning tezlik darajasiga
jalb etadi («Poyezd sekin yurayapti, keyin borgan sari tezroq va tezroq yura
boshladi»).
Bolalar tartib bilan sanashni, hafta kunlarini tartib bilan aytishni o`rganib
olganlaridan keyin kunni tartib nomeri bilan bog`laydilar. Hafta kunlarining
izchilligi haqidagi bilimlarni mustahkamlash uchun “Hafta kunlari” so`zli didaktik
o`yindan foydalanish mumkin. Hafta kunlarining alamashinishini kuzatib borish
bolalarda takrorli vaqtning o`zgaruvchanligi haqida tushuncha hosil bo`lishiga
uning ketidan hafta kelishini ochib berishga imkon yaratadi.
6-ILOVA
Mustahkamlash uchun savollar
1.Vaqt tushunchasiga tarif bering?
2.O`rta guruh yoshidagi bolalarni sutka qismlari haqidagi bilimlarini
mustahkamlash haqida gapiring?
2.“Kun qismlari”, “Kun”, “Tun”, “Bugun”, “Ertaga”, “Kecha” kabi tushunchalar
bilan tanishtirish haqida gapiring?
7-ILOVA
Uyga vazifa:
1.Vaqt va uning o`ziga xos xususiyatlari haqida gapiring?
2. Bolalarda vaqtni xis qilishni rivojlantirish bu?
3. Turli yoshdagi bolalarning vaqtni idrok qilishga o`rgatish haqida gapiring?
4. ”Vaqt kishining tormozlanishi va ta`sirlanishi``so`zlari kimga tegishli?
Rasm.
186
Nazariy o`quv mashg`ulotining o`qitish texnologiyasi.
Fan (nomi) Bolalarning matematik tasavvurlarini shakllantirish
20-Mavzu : Bolalarning matematik tasavvurlarni shakllantirishda axborot
texnologiyalaridan foydalanish
O`quv mashg`ulotining o`qitish texnalogiyasining modeli
Vaqt – 80 daqiqa
O`quvchilar soni ___ tа
O`quv mashg`ulotining shakli va
turi
Nazariy,
O`quv mashg`uloti rejasi
1.Bolalarning matematik tasavvurlarini
shakllantirishda kompyuterdan foydalanishning
maqsadi.
2.Kompyuter o`quv o`yinli dasturlarining
matematik tasavvurlarni shakllantirilishi
jarayonidagi imkoniyatlari
O`quv mashg`uloti maqsadi: Bolalarning matematik tasavvurlarni shakllantirishda
axborot texnologiyalaridan foydalanish mavzusi yuzasidan to`liq tasavvurlarini
shakllantirish
O`qitish natijasi
Ushbu mavzuni o`zlashtirish natijasida o`quvchida
Bolalarning matematik tasavvurlarini
shakllantirishga doir dastlabki tushunchalar
shakllanadi. Mavzu bo`yicha bilim va
ko`nikmalarga ega bo`ladi
Pedagogik vazifalar:
-
Bolalarning
matematik
O`quv faoliyati natijalari
-
Bolalarning
matematik
tasavvurlarini
187
tasavvurlarini
shakllantirishda
kompyuterdan foydalanishning
maqsadini tushuntirish;
- Kompyuter o`quv o`yinli
dasturlarining
matematik
tasavvurlarni
shakllantirilishi
jarayonidagi imkoniyatlarini
ko`rsata olish;
-
Kompyuter o`quv o`yinli
dasturlarining
matematik
tasavvurlarni
shakllantirilishi
jarayonidagi
imkoniyatlarini
tasniflash;
shakllantirishda
kompyuterdan
foydalanishning
maqsadi izohlaydi;
-
Kompyuter o`quv o`yinli dasturlarining
matematik
tasavvurlarni
shakllantirilishi
jarayonidagi imkoniyatlarini aytib beradi.
-
Kompyuter o`quv o`yinli dasturlarining
matematik
tasavvurlarni
shakllantirilishi
jarayonidagi imkoniyatlarini tasniflaydi.
O`qitish metodlari
Aqliy xujum
O`qitish vositalari
Matnlar, yozuv taxtasi,kompyuter, proyektor
O`quv faoliyatini tashkil etish
shakli
Guruhda ishlash
O`qitish sharoiti
Maxsus texnikalar bilan jixozlangan ma`ruza
mashg`ulotni o`tish uchun xona
Qaytar
aloqaning
usul
va
vositalari
Tezkor –so`rov, savol-javob, test, misol va
mashqlar, bajarilgan o`quv topshiriqlarni baholash
O`QUV MASHG`ULOTINING TEXNOLOGIK XARITASI
Ish
bosqichlari
va vaqti
Faoliyatlar mazmuni
O`qituvchi
O`quvchi
1-bosqich
O`quv
mashg`ulot
iga kirish
(5 daqiqa)
| 