32-mavzuning nomi:
Maktabga tayyorlov guruhi yoshidagi bolalarni
tevarak-atrofda mo`ljal olishga o`rgatish
Reja:
1.Tevarak atrofda mo`ljal olishga o`rgatish metodlari.
2.Olti yoshli bolalar bilan «Buyumlardan» mo`ljal olishga doir topshiriqlarning
murakkablashuvi.
3. Maktabga tayyorlov guruhi bolalariga yo`l qoidalarini o’rgatish.
281
“Aqliy hujum” savollari:
O’tgan mavzular yuzasidan o’quvchilarga savollar bilan murojaat
qilaman va faol o’quvchilarni baholab boraman.
4-ILOVA
Aqliy xujum savollari
5-ilova
5-ILOVA
Tayanch so`z va iboralar:
Geometrik shakl
,
Predmet
, vaqt, tarbiya, O`rta
guruh, chamalash, arifmetika, tevarak atrof, Son,kattalik, Natural, mo`ljal olish,
Kubik
32-Mavzu:Maktabga tayyorlov guruhi yoshidagi bolalarni tevarakatrofda mo`ljal
olishga o`rgatish.
Reja:
1.Tevarak atrofda mo`ljal olishga o`rgatish metodlari.
2. Olti yoshli bolalar bilan «Buyumlardan» mo`ljal olishga doir topshiriqlarning
murakkablashuvi.
3. Maktabga tayyorlov guruhi bolalariga yo`l qoidalarini o`rgatish.
1.Maktabga tayyorlov guruhida bolalar bilan ishlash metodikasi
haqida gapiring?
1. Maktabga tayyorlov yoshidagi bolalarning tevarak-atrofda mo`ljal
olish haqidagi tasavvurlarni shakllantirish haqida gapiring?
2. Maktabga tayyorlov yoshida bolalarni yo`nalishlarning asosiy
guruhlarini farqlashga (oldiga-orqaga, yuqoriga-pastga, o’ngga chapga)
o’rgatish haqida gapiring?
3.Bolalarning tevarak-atrofda mo`ljal olish haqidagi tasavvurlarni
mustahkamlash bo`yicha o`yin va mashg`ulotlarni tashkil etish haqida
gapiring?
4.Predmetlarning hajmi va shakli to’g’risida gapirib bering?
5. Kichik guruhlarda qaysi shakllar o’rgatiladi?
6.Matematika mashg’ulotlari qaysi guruhdan o’rgatiladi?
282
Tayyorlov guruhida bolalarni tevarak-atrofda mo`ljalga olishga o`rgatishda
ularni qog`oz varag`i sathida predmetlarning qanday joylashganligini (chaproq,
o`ngroq, o`rtasida, yuqoriroq, pastroq aniqlashga) o`rgatish, daftar sathini
aniqlash va shakllarni shtrixlar orqali chizishni mashq qilish, bolalarga
predmetlarni pol, qattiq qog`oz, daftar varag`i ustiga joylashni mashq
qildirish,tevarak-atrofdagi narsalarning vaziyatini aniqlashga doir mashqlarni
tashkil etish orqali o`rgatiladi.
Maktabga tayyorlov guruhida bolalarning harakat yo`nalishida ularniig
o`zi va buyumlar orasidagi, buyumlarning o`zi orasidagi fazoviy
munosabatlarda, shuningdek, qog`oz varag`ida (tekislikda) mo`ljal olish
malakalari rivojlantiriladi va mustahkamlanadi. Bolalar bilan ishlash metodikasi
«chapdan-o`ngdan», «ustida-ostida» kabi qarama-qarshi yo`nalishlarni ajratishga
asoslanishi kerak. Bolada qog`oz varag`ida mo`ljal olish malakalarini
shakllantirish uchun bunday topshiriq beriladi: varaqning yuqori chekkasiga 4
ta yulduzcha va pastki chekkasiga shuncha yulduzcha qo`yish. Shundan keyin
tarbiyachi bolalarga nima qaerda turganini gapirib berishni taklif qilishi
mumkin. Bundan keyin topshiriqlarning murakkabroq variantlaridan (figuralar
miqdorini orttirish, ular o`rinlarini almashtirish usullaridan) foydalanish maqsadga
muvofiq. Shuningdek,«Kim eslab qoladi?», «Nima o`zgardi?», «Nimalari bilan
farq qiladi?», «Juft kartochkalar» kabi o`yinlarni o`tkazish tavsiya qilinadi.
Olti yoshli bolalar «o`ziga» nisbatan to`la ishonch bilan mo`ljal
oladilar.Ammo hali ularning ko`pchiligi buyumlarning, boshqa odamlarning o`ng
va chap tomonlarini farq qilishda qiynaladilar. Ularni, masalan, o`zi tomoniga yuzi
bilan aylangan o`rtog`ining o`ng qo`li uning chap qo`li qarshisida bo`lish holi
ajablantiradi.Nega bunday bo`ladi? Oldingi ish natijasida bolada quyidagi bilim va
malakalarning puxta stereotipi (andozasi) yig`ilib qoladi: o`ngda (o`ngroqda,
o`ngga), o`ng qo`l turgan tomonda bo`ladi. Bu fazo «o`zidan» mo`ljal olishda
mutlaqo to`g`ri. Ammo endi vaziyat o`zgardi. «Bolaga boshqa odamdan yoki
boshqa buyumlardan mo`ljal olish taklif qilinadi. Demak, munosabat nuqtasi
sub`ektning o`zidan tashqarida belgilanadi. Bu yerda oldingi tajriba fazoviy
vaziyatlarning yangi variantlari bilan ziddiyatlikka kirishgandek bo`ladi.
Haqiqatda esa, masalan, bola o`zi bilan juft bo`lib, turgan bola o`zidan o`ng
tomonda turganini yaxshi biladi. Ammo teskari fazoviy munosabatlarni («Agar
Malik mendan chap tomonda turgan bo`lsa, u holda men undan o`ng
tomonda turgan bo`laman») tushunish tayyorlov guruh bolalari uchun ham
unchalik oson emas. Bu yerda «boshqa odamga nisbatan» mo`ljal olish vaziyati
mavjud. Buni to`g`ri tahlil qilish uchun bola eng oldin o`rtog`ining o`ng va chap
qo`li (tomoni)ni aniqlashi kerak. Katta guruhda bolalar bu malakani egallab
olishgan, endi esa shu malaka puxta va ustivor ko`nikma bo`lishi kerak.
Olti yoshli bolalar o`ng va chap tomonni boshqa odamga nisbatan
aniqlashni
xuddi o`ziga nisbatan «o`ng va chap tomonini aniqlagandek aniqlashini yaxshi
tushunib olmoqlari kerak (chap tomon o`ng qo`l turgan tomonda; o`ng tomon
chap
283
qo`l turgan tomonda). Aniqlashning samarali usuli hayolan o`rtog`ining orqasiga
turishdan iboratdir. Shunday qilib, «yuzi bilan orqasiga» boshlang`ich holatidan,
ya`ni bola o`rtog`ishshg orqasida turgan holatida boshqa odamga nisbatan o`ng va
chap tomonni aniqlash kerak; shundan keyin «yuzma-yuz» holatida, ya`ni boshqa
bola qarshisiga turib, «o`ng-chap»ni farqlash kerak. Keyinroq esa har qanday
boshlang`ich holatda, xatto o`rtog`i orqasi bilan turganda ham, «o`ng-chap»
tomonlar aniqlanadi.
Biz bolalarga bog`chadan boshlab barkamol, madaniyatli va odobli yo`l
harakati qatnashchilarini tayyorlashimiz kerak.Bolalarning maktabgacha yoshi
ko`nikma va odatlarni shakllantirish uchun eng qulay hisoblanadi. Ularda yo`lning
yo`l qismi oldida to`xtash, uni o`ngga va chapga qarab ko`zdan kechirish, yo`lni
faqat belgilangan joyda kesib o`tish va hokazo odatlarni shakllantirishimiz kerak.
O`z xavfsizligi to`g`risida g`amxo`rlik qilish odati kunlik, mashaqqatli mehnat
natijasida, bolalarning yo`l harakati qoidalari bo`yicha olgan nazariy bilimlari
ko`p, tizimli amaliy takrorlash bilan mustahkamlanganda paydo bo`lishi mumkin.
Bolalarning yosh xususiyatlarini hisobga olgan holda, ijobiy odatlarning
mavjudligi ular uchun hayotiy hodisadir, aks holda bu yo`lda xavfsiz xatti-
harakatlar ko`nikmalari deb ataladi. Ijobiy odatni rivojlantirish uchun bolani yo`lga
olib borish shart emas. Buni yo`l harakati qoidalari bo`yicha mashg`ulotlar
o`tkazishda, minimal yo`l belgilari va atributlariga ega bo`lgan guruhda qilish
mumkin.
Shuningdek, ota-onalar bolalarga yo`llarda o`zini tutishni o`rgatish uchun
namuna ko`rsatishni unutmasliklari uchun ular bilan ishlash juda muhimdir.
Bolalar bog`chasida yo`l-transport shikastlanishining oldini olish bo`yicha ishlarni
tashkil etish, unga o`quvchilarning ota-onalarini jalb qilmaslik mumkin emas.
Bizning maktabgacha ta`lim muassasamizda ushbu mavzuga alohida ota-onalar
yig`ilishi bag`ishlangan bo`lib, unda ota-onalar o`z farzandlarining hayoti, sog`lig`i
va xavfsizligi uchun to`liq javobgar bo`lgan pedagogik jarayonning teng huquqli
ishtirokchilari sifatida harakat qilishadi.
6-ILOVA
Mustahkamlash uchun savollar
1.Tevarak atrofda mo`ljal olishga o`rgatish haqida gapiring?.
2. Olti yoshli bolalarni «Buyumlardan» mo`ljal olishga o`rgatish bu?
3. Maktabga tayyorlov guruhi bolalariga yo`l qoidalarini o`rgatish haqida gapiring?
7-ILOVA
Uyga vazifa:
1. O`tilgan mavzu bo`yicha konspektni to`ldirish.
2. O`tilgan mavzudagi ma`lumotlarni takrorlab tezkor savol-javobga
tayyorlanib kelish.
3. Nazorat savollariga tayyorlanish.
Rasm.
284
285
Nazariy o`quv mashg`ulotining o`qitish texnologiyasi.
Fan (nomi) Bolalarning matematik tasavvurlarini shakllantirish
33-Mavzu : Maktabga tayyorlov guruhi yoshidagi bolalarni
vaqtni chamalash haqidagi tushunchalarini rivojlantirish
O`quv mashg`ulotining o`qitish texnalogiyasining modeli
Vaqt – 80 daqiqa
O`quvchilar soni ___ tа
O`quv mashg`ulotining shakli va
turi
Nazariy,
O`quv mashg`uloti rejasi
1.Maktabga tayyorlov guruhi bolalarida katta
guruhda berilgan bilimlarni mustahkamlash.
2. Bolalarning yil fasllari haqidagi tasavvurlarini
shakllantirish.
3.Maktabga tayyorlov guruhlari bolalarini “Oylar”
bilan tanishtirish.
O`quv mashg`uloti maqsadi: Maktabga tayyorlov guruhi yoshidagi bolalarni
vaqtni chamalash haqidagi tushunchalarini rivojlantirish
mavzusi yuzasidan to`liq
tasavvurlarini shakllantirish
O`qitish natijasi
Ushbu mavzuni o`zlashtirish natijasida o`quvchida
Bolalarning matematik tasavvurlarini
shakllantirishga doir dastlabki tushunchalar
shakllanadi. Mavzu bo`yicha bilim va
286
ko`nikmalarga ega bo`ladi
Pedagogik vazifalar:
-
Maktabga
tayyorlov
guruhi bolalarida katta guruhda
berilgan
bilimlarni
mustahkamlashni tushuntirish;
-
Bolalarning
yil
fasllari
haqidagi
tasavvurlarini
shakllantirishni ko`rsata olish;
-
Maktabga
tayyorlov
guruhlari bolalarini “Oylar”
bilan tanishtirishni tasniflash;
O`quv faoliyati natijalari
-
Maktabga tayyorlov guruhi bolalarida katta
guruhda
berilgan
bilimlarni
mustahkamlashni
izohlaydi;
-
Bolalarning
yil
fasllari
haqidagi
tasavvurlarini shakllantirishni aytib beradi.
-
Maktabga tayyorlov guruhlari bolalarini
“Oylar” bilan tanishtirishni tasniflaydi.
O`qitish metodlari
Bumerang metodi
O`qitish vositalari
Matnlar, yozuv taxtasi,kompyuter, proyektor
O`quv faoliyatini tashkil etish
shakli
Guruhda ishlash
O`qitish sharoiti
Maxsus texnikalar bilan jixozlangan ma`ruza
mashg`ulotni o`tish uchun xona
Qaytar
aloqaning
usul
va
vositalari
Tezkor –so`rov, savol-javob, test, misol va
mashqlar, bajarilgan o`quv topshiriqlarni baholash
O`QUV MASHG`ULOTINING TEXNOLOGIK XARITASI
Ish
bosqichlari
va vaqti
Faoliyatlar mazmuni
O`qituvchi
O`quvchi
1-bosqich
O`quv
mashg`ulot
iga kirish
(5 daqiqa)
|