|
Gazlar molekulyar-kinetik nazariyasining asosiy tenglamasi
|
| bet | 13/40 | | Sana | 22.02.2024 | | Hajmi | 15,65 Mb. | | #160565 |
Bog'liq 3-KURS FIZIKA (5-yillik sirtqi uchun)Gazlar molekulyar-kinetik nazariyasining asosiy tenglamasi.
Ideal gazning bosimi: bo’lgan tenglamaga gazlar uchun molekulyar-kinetik nazariyaning asosiy tenglamasi deyiladi.
Agar molekulalarning o‘rtacha kinetik energiyasi ni e’tiborga olinsa: bo‘ladi.
Demak, ideal gazning bosimi molekulalar konsentratsiyasi bilan molekulalar ilgarilanma harakatining o‘rtacha kinetik energiyasining ko’paytmasiga to‘g‘ri proporsionaldir.
Ideal gaz qonunlari. Izoprotsesslar. Ideal gaz holat tenglamasi.
Broyl-Mariott qonuni:
Berilgan massali gaz uchun o‘zgarmas temperaturada gazning hajmi uning bosimiga teskari proporsionaldir, ya’ni: T=sonst bo‘lsa, bo‘ladi.
Grafikda u 9-rasmdagi ko‘rinishda tasvirlanadi. T - o‘zgarmas bo‘lgani uchun bu protsess izotermik protsess, grafikdagi chiziqlar izoterma chiziqlari deyiladi.
2.Gey-Lyussak qonuni:
Bosim o‘zgarmas bo‘lganda ma’lum massali gaz hajmining nisbiy o‘zgarishi t temperaturaga to‘g‘ri proporsionaldir, ya’ni: bunda - hajm kengayishining temperatura koeffitsienti, ya’ni - gaz bir radius isitilganda hajmning nisbiy o‘zgarishiga teng bo‘lib, bu koeffitsientning son qiymati hamma gazlar uchun ga teng. Temperatura 1 gradusga (10S)ga o‘zgarganda hamma gazlarning hajmi o‘zlarining 00S da egallagan hajmining qismiga qadar ortadi. Bu protsess (P=const) izobarik protsess deyiladi. U grafikda quyidagicha tasvirlanadi (10-rasm):
3. Sharl qonuni:
Hajm o‘zgarmas (V=const) bo‘lganda ma’lum massali gaz bosimining nisbiy o‘zgarishi t temperaturaga to‘g‘ri proporsionaldir:
- bosimning termik koeffitsienti deyiladi. Bu protsess izoxorik protsess deyiladi. Grafikdagi chiziqlar izoxora chiziqlari deyiladi (11-rasm).
T - absolyut temperatura bo‘lib, temperaturaning absolyut shkalasi, ya’ni Kelvin shkalasida aniqlanadi:
T=t+2730
R=O bo‘lsa, bo‘ladi. Ammo R=O bo‘lishi mumkin emas. SHuning uchun bo‘lishi kerak. Bundan bo‘ladi.Bu temperatura temperaturaning absolyut noli deyiladi. SHu sababli Gey-Lyussak va SHarl qonunlari quyidagicha ifodalanadi:
Ideal gaz holat tenglamasi: bundan bo‘ladi; bu Klapeyron tenglamasidir; bunda bo‘lib, universal gaz doimiysi deyiladi. Berilgan massali gaz uchun holat tenglamasi: bo‘ladi va u Mendeleev-Klapeyron tenglamasi deb ataladi.
4 - ma’ruza mashg‘uloti
Mavzu: TERMODINAMIKANING ASOSIY QONUNLARI
|
| |
