|
Toshkent – 2023 1- ma’ruza mashg’uloti. Mavzu: kirish. Mexanika. Kinematika asoslari
|
| bet | 9/40 | | Sana | 22.02.2024 | | Hajmi | 15,65 Mb. | | #160565 |
Bog'liq 3-KURS FIZIKA (5-yillik sirtqi uchun) 3-kurs. 4 yillik 2-OTM sirtqi Matematika-informatika (2)Muammoli vaziyatga izoh bering.
Ushbu namunalarning qaysi birini bajargan ishini Fd dan foydalanib hishoblash mumkin va qaysi biri F-x grafigining pastki tekisligida yotadi? A) Baliq ovlaydigan qayiq to’r tashlab uning atrofida suzib yuribdi. B)Magnit muzlatkichga masofadan ta’sir etayapti.
a) Prujina aravacha ustida harakatlanyapti( aniqrog’I harakatlanayotgan aravachaga prujina bog’langan)
b) Aravachaga birlashtirilgan prujina o’z holatini muvozanat holatidan x vaziyatiga o’zgartirganda bajargan ishi qora uchburchak.
c) Yerning og’irligi kosmos bilan tashqi ta’siri
Prujina bajargan ishni hisoblashning eng soda usullaridan biri bu Guk qonunidan F≈–k(x-xo) foydalanib hisoblashdir. (-) minus ishora prujina muvozanat holatidan chiqarilganda yana dastlabki vaziyatini sqlashga intilishini ko’rsatadi. Agar aravacha muvozanat holatidan o’ngga siljisa, prujina chap tomonga tortadi, va aksincha. Biz prujina bajargan ishni hisoblash uchun dastlabki holati va muvozanat holatlaridan foydalanamiz.
Ish va quvvatning o‘lchov birliklari quyidagilar:
1 J = 1 N m, 1 erg/s =10-7Vt
1 erg = 10-7 J 1 ot kuchi = 735,5Vt
1 kg kuch m = 9,8 J 1 kg kuch m = 9,8 Vt
1 Vt = 1 J / 1 s
Mexanik energiya jismlarning ish bajarish qobiliyatini xarakterlovchi fizik kattalikdir.
Mexanik ish jarayonni xarakterlaydi, energiya esa sistemaning holatini xarakterlaydi.
Kinetik energiya
Kinetik energiya atamasi grekcha “cinema” rasmlarning harakatlanishi, shuningdek, fransuzcha “énergiecinématique” ya’ni harakatdagi energiya degan ma’nolarni anglatadigan so’zlardan olingan. Jismning kinetik energiyasini topishda to’la energiyadan foydalanib hisoblab topamiz, bunda kinetik energiya jismni issiqlik energiyasi tarkibiga kiradi.Biz buni quyidagi misol orqali tushuntirishimiz mumkin, Suv to’ldirilgan bakni ostidan o’t yoqib uning temperaturasi ortishi hisobiga ichki energiyasi ortadi va buning natijasida molekulalar tezligi jadallashadi. Ushbu massa va tezlikdan iborat funksiya o’zgarishi kuzatilgan. Ushbu funksiyaga 0.5 proporsionallik
koeffitsiyenti kiritib hamda, massa va tezlik orqali kinetik energiyani quyidagicha ifodalash mumkin
Yuqoridagi kattaliklarning o’lchov birliklari metr, kilogram va sekund orqali kinetik energiyaning birligini keltirib chiqarishimiz mumkin kg m2/s2
|
| |
