12
Seksiya xilli turar-uylar o‘zining turli-tuman rejaviy tuzilishi, yaxshi texnik-
iqtisodiy ko‘rsatkichlari va shaharsozlikdagi qulayligi sababli keng tarqalgan.
Yo‘lakli (koridorli) uylarda xonadonlarga kirish zinapoya va liftlarga olib
boruvchi yo‘laklar orqali amalga oshiriladi (1.3b-rasm). Yo‘laklardagi
xonadonlar
soni ixtiyoriy bo‘lishi mumkin, faqat zinapoyalar orasidagi me’yoriy masofaning
saqlanishi muhimdir. Bunday uylar qavatlari turlicha bo‘lishi mumkin (3 tadan
yuqori). Yo‘lakli xildagi uylar ham galereya tipidagi uylarga o‘xshab vertikal va
gorizontal yo‘laklar orqali uyni qavatlari bilan bog‘lanishga egadir.
Bu uylar ham
vertikal bog‘lanish vositalariga, yetarli darajada zo‘riqishga ega bo‘lib, ular kam
xonali xonadonlar qurilishida unumli hisoblanadi.
Keyinchalik, yo‘lakli uylar sezilarli holda mukammallashtirilgan,
xususan Le
Korbyuze loyihalarida, u xonadonlarni ikki sathli qurish va yo‘laklarni esa qavatlar
oralab joylashtirish g‘oyasini rivojlantirgan. Ammo, turli mamlakatlarda amalga
oshirilgan, 60-70 yillar boshlarida qurilgan uylarda bu tizimning
bir qator qiziqarli
interpretatsiyalariga qaramasdan, yo‘lakli uylar ommabop qo‘llanilgan. Yo‘lakli tizim
mehmonxonalar va yotoqxonalar rejasida ustun turadi.
Galereya tipidagi uylar vertikal (tikka) bog‘lanishga ega (zinapoya va liftlar) va
gorizontal bog‘lanish bo‘lgan galereyalar ko‘pincha kam xonadonli uylar uchun
ishlatiladi, qayerda seksiya tipidagi uylar tejamkorlik jihatdan yomon natija bersa,
(zinapoya va liftlarda kam zo‘riqish bo‘lsa) galereya tipidagi uylarda zinapoya va
liftlar orqali vertikal bog‘lanishga zo‘riqish ko‘p tushadi.
Galereyali uy kommunikatsion tuzilishi bo‘yicha yo‘lakli uyga o‘xshan (1.3v-
rasm).
Ular orasidagi farq shundaki, galereyali binoning bir tomoni bo‘ylab
joylashadi, ochiq bo‘ladi va tabiiy ravishda yoritiladi. Galereya orqali xonadonlarni
to‘g‘ridan-to‘g‘ri shamollatish ta’minlanadi.
Galereyali uyning kamchiligi galereyani qavatma-qavat joylashuvida, seksiyali
va yo‘lakli
uylar bilan taqqoslaganda, korpus kengligining kichikligidir, bu uning
issiqlik texnik sifatlarini pasaytiradi. Shunga ko‘ra, galereyali uylar issiq iqlimli
hududlarda keng tarqalgan.
13
Turar-joy qurilishida ko‘pincha xonadonlarni kommunikatsion ta’minlashning
aralash variantlari qo‘llaniladi, bu yo‘lak-seksiyali, galereya-seksiyali
va boshqa
tizimlar paydo bo‘lishiga olib keladi. (1.3e-rasm).
Qo‘rg‘oncha (usadebniy) turidagi o‘z hovlisiga ega uylar asosan qishloq
hududlari va kichik shaharlarda qurish uchun mo‘ljallangan.(1.3g-rasm). Uyga kirish
qismi yer sathida joylashtiriladi, bu hovli va uyning xo‘jalik
xonalari orasidagi
zaruriy aloqani ta’minlaydi. Hovli o‘lchami 600-1200 m
2
bo‘lib, u bir oilaning
xo‘jaligi uchun mo‘ljallangan. Blokirovkali uylarda har bir xonadon, avvalgi
holatdagidek, yer sathida bo‘lgan alohida kirish joyiga ega.
