|
§ 11.3. Kuchaytirgichning ish rejimlari
|
| bet | 61/125 | | Sana | 16.11.2023 | | Hajmi | 4,71 Mb. | | #99646 |
Bog'liq ENG SO\'NGGI Birinchi qism tipografiya uchun (1)§ 11.3. Kuchaytirgichning ish rejimlari
Kuchaytirgichlarning boshqaruvchi elementa chiziqli bo’lmagan element bo’lgani uchun kuchaytiriladigan signal buzilishga uchraydi. Chiziqli bo’lmagan buzilishlarning bo’lishi yoki bo’lmasligi signal amplitudasining kattaligiga va boshlangich ishchi nuqtaning yuklama chizig’ida tanlanish o’rniga bog’liq. Shunga ko’ra ularning ish rejimi 3 ta asosiy turga ega: A, V va S rejimlar. Kuchaytirgichning bu ish rejimlari kuchaytirish sinflari deb ham ataladi. Ular garmonik tebranishlar uchun son jihatdan kesish burchagi orqali xarakterlanadi.
Kuchaytirgichning A ish rejimida boshlang’nch ishchi nuqta kuchaytiruvchi element dinamik xarakteristika- sining to’g’ri chiziqli qismiga joylashgan bo’lib, kirish kuchlanishining ta’siri davomida shu qismdan chiqib ketmaydi. Bu 5.5-rasmda bipolyar tranzistorning UE ulanish sxemasining o’tish xarakteristikasi misolida tasvirlab berilgan.
11.8-rasm. Kuchaytirgichning A ish rejimi
Undan kollektor toki o’zgarishining kirish kuchlanishiga mos bo’lishi, amplitudasining Iko o’zgarmas tashkil etuvchi tokdan kichikligi ko’rindi. Shuning uchun kesish burchagi Θ=180° bo’lib, chiqish signalining shakli kirish signaliniki bilan mos tushadi, ya’ni chiziqli bo’lmagan buzilishlar kuzatilmaydi.
A-rejimda kuchaytirgichning kirishiga signal ta’sir etsa va etmasa ham manbadan ko’p energiya sarf bo’ladi, chunki Iko tok katta qiymatga ega. Shuning uchun bu rejimning foydali ish koeffitsienti juda kichik (η<50%). Bu uning kamchiligidir.
V ish rejimda boshlang’ich ishchi nuqta o’tish xarak- teristikaeining boshlanish nuqtasida (ochilish potensialiga teng) joylashgan bo’ladi (11.9-rasm).
11.9-rasm. Kuchaytirgichning B ish rejimi
Shuning uchun o’zgarmas tashkil etuvchi Iko tok nolga teng (ideal holda) bo’lib, kirish signalining yarim davrlaridagina tranzistordan tok o’tadi (Θ=90°). Natijada kuchaytirgichning foydali ish koeffitsienti 80% gacha yetadi. Lekin chiziqli bo’lmagan buzilishlar juda katta bo’ladi.
Kuchaytirgichning foydali ish koeffitsientini yanada orttirish uchun S ish rejimga o’tiladi. Unda bosh- lang’ich ishchi nuqta yopilish potensialidan ham ichkariroqda tanlanadi (11.10-rasm, S nuqta).
|
| |
