230
ekanligi xususida aniqlik yo‟qligi ko‟rinib turgan bo‟lsa, xususan bu haqda
kreditor bilan boshqa shaxslar o‟rtasida nizo chiqqanligi munosabati bilan
kreditorning ijroni qabul qilishdan bo‟yin tovlashi
yoki uning tomonidan
boshqacha yo‟l bilan kechiktirilishi munosabati bilan amalga oshiriladi.
Pul summasini yoki qimmatli qog‟ozlarni notarius yoxud sudning
depozitga qo‟yishi, majburiyatni bajarishi hisoblanadi.
Depozitga pul yoki qimmatli qog‟ozlar qo‟ygan notarius yoxud sud
kreditorni bundan xabardor qiladi.
Notarial idoraning depozitga qarzni qo‟yish yo‟li bilan majbu-
riyatning bajarilishiga oid munosabatlar O‟zbekiston
Respublikasining
“Notariat to‟g‟risida”gi Qonuni bilan tartibga solinadi. Mazkur qonunning
74-moddasida aytilishicha, pul summalari va qimmatli qog‟ozlar depozitga
qo‟yilganligi haqida notarius kreditorga xabar qiladi va uning talabi
bo‟yicha unga tegishli bo‟lgan pul summalari va qimmatli qog‟ozlarni
topshiradi.
Majburiyatning uchinchi shaxs tomonidan bajarilishi FKning
241-moddasida ko‟rsatilgan. Umuman, majburiyatning bajarilishi FKning
241-moddasida ko‟rsatilganidek, uchinchi
shaxs zimmasiga ham
yuklatilishi mumkin. Qonunda aytilishicha, agar qonun hujjatlarida yoki
shartnomada nazarda tutilgan bo‟lsa, shuningdek uchinchi shaxs
taraflardan biri bilan tegishli shartnoma orqali bog‟liq bo‟lsa,
shartnomadan kelib chiqqan majburiyatning
bajarilishi uchinchi shaxs
zimmasiga yuklatilishi mumkin.
Majburiyatning bajarilishini uchinchi shaxs zimmasiga yuklash
uchun quyidagi asoslar bo‟lishi kerak:
1) belgilangan qoidalarda nazarda tutilgan bo‟lishi, chunonchi, yukni
bir necha transport korxonasi ishtirokida tashishda shartnoma faqat bir
transport korxonasi (yukni jo‟natish punkti) bilan tuzilsa ham,
majburiyatni
bajarishda
(yukni
tashishda)
boshqa
transport
korxonalarining ishtiroki transport qonunlarida ko‟rsatilgan bo‟lishi kerak;
2) ma‟muriy jihatdan bo‟ysunish holatining bo‟lishi, masalan,
qurilish tresti bilan o‟ziga bo‟ysungan
qurilish boshqarmasiga
majburiyatni bajarishni topshirishi kerak;
3) majburiyatning bajarilishi uchinchi shaxs zimmasiga yuklanishi
shartnoma bilan belgilangan bo‟lishi kerak. Chunonchi, ta‟minotchi
tashkilot
mahsulotni
yetkazuvchidan
olib,
o‟zi
iste‟molchilarga
yubormasdan, bu vazifani (majburiyatni bajarishni) o‟zaro
kelishuv
bo‟yicha mahsulot yetkazib beruvchiga yuklashi ham mumkin.
231
Bunday hollarda FKning 241-moddasi, 2-bandida ko‟rsatilganidek,
agar qonun, shartnoma yoki majburiyat mazmunidan majburiyatni
qarzdorning shaxsan o‟zi bajarishiga majburiligi anglashilmasa, kreditor
qarzdor uchun uchinchi shaxs tomonidan taklif qilingan ijroni qabul qilishi
shart.
Biroq majburiyat
bajarilmaganligi uchun, basharti qonun hujjatlari
yoki shartnomada uchinchi shaxsning javobgar bo‟lishi nazarda tutilmagan
bo‟lsa, shartnomadagi taraf javobgar bo‟ladi.
