O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI NAVOIY DAVLAT KONCHILIK VA TEXNOLOGIYALAR UNIVERSETETI
“HAYOT FAOLIYATI XAVFSIZLIGI” KAFEDRASI
“ERGONOMIKA”
FANIDAN
AMALIY MASHG’ULOTLARI
NAVOIY 2024
Tuzuvchilar:
X. Irisqulov NDKTU “hayot faoliyati xavfsizligi” kafedrasi assistenti
N. Axmedova NDKTU “hayot faoliyati xavfsizligi” kafedrasi dotsenti
MUNDARIJA
Amaliyot ishi №1 Ish joyini ergonomik va estetik baholash usullari
Amaliyot ishi №2 Odamning antropometrik xususiyatlarini o’rganish
Amaliyot ishi №3 Ish o‘rnining sathini tashkil etish va rejaiashtirish
Amaliyot ishi №4 Ish o‘rnining parametri, miqdorini hisoblash
Amaliyot ishi №5 Ergonomika fiziologik talablar
Amaliyot ishi №6 Ergonomikada estetiktalablar
Amaliyot ishi №7 Boshqaruv organlarini tanlash va ularni turkumlash
KIRISH
Ergonomika-insonning mehnatdagi funksional imkoniyatlari, mehnat qulayligini yaratish qonuniyatini o‘rganadi. Inson faoliyatida antropologik, biomexanik, psixofiziologik, inson va texnikani loyihalash; ish o’rni bahavoligi, o’chamlari, o‘rindiq pultlarini, qo'l ish qurollarining qulayligi o'lchamlarini belgilash; ish joyi strukturasini tashkil etish va uni informatsion-axborot ko'rgazma sistemalari (ko'rish axboroti, eshitish, hid bilish, yorug'lik. rang, alifbo tanlash, yangi belgilarning joylashishi, piktogramma va boshqalar) bilan ta'minlash; boshqaruv organlarining (maxovik, tumblyor. dasta, oyoq pedali, klavishlar) qulayligi, ko'rinarli ravishda joylashishi; rangning ish jarayoniga ta’siri. ish joyida rang tusi (fon)ni to‘g‘ri tanlash, xonada kishi me'dasiga tegmaydigan ranglar ishlatish, nogironlarga alohida ish o'rnini loyihalash; sanoat estetikasini ta’minlash kabi masalalalarni loyihalashga o‘rgatadi.
Ergonomika ilmiy fani-texnika, ruhshunoslik, fiziologiya, gigiyena. anatomiya, biomexanika, antropologiya, biofizika va boshqa fanlar tutashgan joyda paydo bo'lgan.
Ergonomika keng qamrovli fan bolib, ish quroli, ish joyi va ishlab chiqarish xonalariga antropometrik, fiziologik-gigiyenik va estetik talablar qo’vish bilan bog’liqdir. Ergonomika-mehnat qurolini va uning sharoitini insonga moslashtirish fanidir. U insonning funksional imkoniyatlari va mehnat jarayoni uchun. ayniqsa optimal sharoit yaratishni. pirovardida mehnatning yuqori unumli va ishonchli bo‘lishini o'rganadi.
Ergonomikaning asosiv qismi muhandislik psixologiyasi hisoblanib, uning maqsadi inson va mashina imkoniyatlarini moslashtirib, “inson-mashina” tizimiga keltirib, imkoni boricha mehnat sharoitining inson asab tizimiga salbiy ta'sirini kamaytirish hamda mehnatga bo'lgan layoqatini oshirishdir. Mazmun va mohivati jihatidan ergonomika, texnika estetikasi-dizaynning tabiiy asosi hisoblanadi. Mazkur o'quv qo'llanma lotin alifbosida ilk marta chop etilganligi bois ayrim xato va kamchiliklardan holi bo'lmasligi mumkin. Shuning uchun qo'llanmaning mazmuni va sifatini yaxshilashga qaratilgan har qanday fikr va mulohazalar muallif tomonidan mamnuniyat bilan qabul qilinadi va albatta keyingi nashrlarda inobatga olinadi.
|
