• Isboti
  • U. X. Xonqulov matematikaning stoxastika




    Download 1,93 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet36/85
    Sana01.01.2024
    Hajmi1,93 Mb.
    #129364
    1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   85
    Bog'liq
    kombinatika, ehtimol 230170022338

    3.3. Takrorli guruhlashlar. 
     ta elementdan tadan olib tuzilgan 
    elementlari istalgancha takrorlanishi mumkin bo„lgan kombinatsiyalarni 
    qaraylik. Bu kombinatsiyalar bir-biridan faqat elementlarining tarkibi 
    bilan farqlanib, tartibi rol o„ynamasin. 
    Masalan, 
    { } to„plamning elementidan
    ta, 
    elementidan 
    ta olib tuzilgan uzunligi 
    songa teng 
    kombinatsiyalar tuzamiz:
    bu yerda
    bu yerda
    bu yerda
    bu yerda
    Bu kombinatsiyalar bir-biridan hech bo„lmaganda bitta elementi 
    bilan farqlanadi. Bunday usul bilan tuzilgan kombinatsiyalar 
    ta 
    elementdan 
    tadan olib tuzilgan takrorli guruhlashlar deb ataladi.
    Teorema. 
    ta elementdan tadan olib tuzilgan takrorli guruh-
    lashlar soni


    62 
    ̅
    formula orqali hisoblanadi.
    Isboti: 
     ta elementli { 
    } to„plamdan tadan olib 
    tuzilgan takrorli guruhlashlar sonini topish uchun har bir kombinatsiya-
    lar tarkibidagi 
    ̅̅̅̅ elementlarni nol va bir raqamlaridan iborat 
    kodlar yordamida shifrlaymiz. Agar 
    element kombinatsiyada necha 
    marta qatnashsa, shuncha birlar yozamiz, agar qatnashmasa, hech narsa 
    yozmaymiz. 
    Berilgan 

    } to„plam tarkibidagi 
    vergullarni nol raqami bilan almashtiramiz.
    Masalan, 
    { } to„plam elementlaridan tuzilgan 4 ta 
    elementdan 5 tadan takrorli 
    guruhlashlarga 01100111 shifr 
    mos keladi. Bu yerda
    { } to„plamdagi elementdan keyingi 
    vergul 0 raqamiga,
    kombinatsiyada element ikki marta 
    qatnashgani uchun ikkita 11 raqamiga, 
    { } to„plamdagi va 
    elementdan keyingi vergullar 00 raqamiga,
    kombinatsiyada element uch marta qatnashgani uchun uchta 111 
    raqamiga akslantirilgan. 01100111 shifr tarkibida beshta 1 raqami va 
    uchta 0 raqami qatnashmoqda. Agar bu yerda ixtiyoriy bitta 1 va 0 
    raqami o„rni almashtirilsa, bu shifrga mos yangi kombinatsiya hosil 
    bo„ladi.
    Masalan, 01100111 shifrning birinchi ikki raqami o„rni almash-
    tirilsa, hosil bo„lgan 10100111 shifrga mos kombinatsiya
    ko„rinishida bo„lib qolgan kombinatsiyalardan hech bo„lmaganda bitta 
    elementi bilan farq qiladi. 01100111, 10100111 va hokazo shifrlar 
    tarkibida 
    ta va ta nol raqami qatnashyapti. 
    Demak,
    ta elementli { 
    } to„plamdan tadan olib 
    tuzilgan takrorli guruhlashlar sonini 0 va 1 raqamlardan iborat 
    shifrlarning o„rin almashtirishlar soniga teng. Bu shifr tarkibida 
    ta 0 raqami, 
    ta 1 raqami mavjud. Shuning uchun 
    ̅
    formula kelib chiqadi. 

    Download 1,93 Mb.
    1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   85




    Download 1,93 Mb.
    Pdf ko'rish