155
O‘V laridan farqli o‘laroq TO‘Tlarining
aloqa kanallariga tashqi
omillar ta’siri ko‘proq bo‘ladi. Asosan uch xil tashqi omillar farqlanadi:
1) fluktatsion – amplitudasi va vaqt intervali har xil bo‘ladigan impulslar;
2) sinusoidal – sanoat qurilmalari va tarmoqlaridan induksiyalangan
signallar;
3) impulsli –atmosfera hodisalaridan,
har xil qurilmalar va
boshqalardan hosil bo‘ladigan amplitudasi va vaqt oralig‘i turlicha bo‘lgan
impuls signallar. Bu omillarning ta’sirida qo‘shimcha xatoliklar yuzaga keladi.
Analog TO‘T (ATO‘T)lari. ATO‘Tlarda o‘lchanayotgan kattalik
uzluksiz elektr signalga aylantirilib aloqa kanali orqali O‘V o‘lchash vositalariga
uzatiladi.
ATO‘Tlarda
axborot tok, kuchlanish, chastota va faza o‘zgarishi orqali
uzatiladi.Tokli ATO‘Tlarida axborot o‘zgarmas yoki o‘zgaruvchan tok
ko‘rinishida uzatiladi.
Kuchlanishli ATO‘Tlarida aloqa kanalida tok
kamayishi tufayli signalni
uzoq masofaga uzatish qiyinroq. Tokli ATO‘Tlar kompensatsiyali va
nokompensatsiyali turlariga bo‘linadi.
Impulsli TO‘Tlari. Bunday TO‘Tlarda ATO‘Tlardan farqli o‘laroq
o‘lchanayotgan kattalik avval proporsional vaqt oralig‘iga o‘zgartiriladi.
Impulsli TO‘Tlarda oralig‘i turlicha bo‘lgan har xil o‘lchash kattaliklarini
uzatish imkoniyati mavjud. Ko‘p kanalli TO‘Tlari shu tamoyilda ishlaydi.
O‘lchanayotgan kattalik impulsning qaysi parametriga o‘zgartirilishiga
qarab
impulsli TO‘Tlar vaqt-impulsli, amplituda-impulsli va impuls-chastotali
TO‘Tlarga bo‘linadi.
Raqamli TO‘Tlari. Bunday TO‘Tlarda signal
aloqa liniyasi orqali
impulslarning ma’lum kombinatsiyasi ko‘rinishda uzatiladi. Impulsli
TO‘Tlardan farqi shuki, o‘lchanayotgan kattalik raqamli kodga almashtiriladi.
Bunda ko‘pincha ikki-o‘nlik sanoq tizimi qo‘llaniladi. Raqamli o‘lchash
axborotini uzatishda tashqi muhit ta’sirini
kamaytirish uchun xatolarni
izlaydigan va to‘g‘rilaydigan raqamli kodlardan foydalaniladi. Lekin bunday
usulni qo‘llash apparaturani murakkablanishiga va uning narxi ancha
156
qimmatlashishiga olib keladi. Hozirgi vaqtda xatolarni
izlaydigan va ularni
mikroprotsessorli vositalar yordamida to‘g‘rilaydigan maxsus dasturlar mavjud.
