-§. Ta‘limiy mobil ilovadan foydalanib ta‘lim jarayonini modellashtirish

88 
Ta’limning an'anaviy modeli - o‗tmish va hozirgi madaniyatning 
umuminsoniy elementlarini yosh avlodga yetkazish usuli sifatidagi tizimli 
akademik ta‘lim modelidir. Unda talaba umumlashtirilgan bilim, ko‗nikma va 
malakalar tizimini o‗tkazish zarur bo‗lgan ob'yekt sifatida qaraladi. O‗rganish, 
birinchi navbatda, o‗quvchilarning tafakkuriga emas, balki xotira mexanizmlariga 
ta‘sir ko‗rsatadi. Bunday ta‘limning maqsadi oldindan belgilangan xususiyatlarga 
ega shaxsni shakllantirishdir. Natijalar shaxsning tayyorgarligi va ijtimoiylashuvi 
darajasida ifodalanadi. 
Ta’limning ratsional modeli asosiy vazifa sifatida ta‘lim mazmunini emas, 
balki o‗quvchilar tomonidan bilimlarni o‗zlashtirishning samarali usullarini 
qo‗yadi. Ta‘limning zamonaviy ratsiоnalistik mоdeli mafkurasi xulq-atvor 
konsepsiyasiga asoslangan. Ushbu model о‗quvchilarga nisbatan passiv rоlni 
belgilaydi. Ratsiоnalistik modelda ijodkorlik, mustaqillik, mas‘uliyat, individuallik 
kabi hodisalar deyarli hisobga olinmaydi. Ta‘limning ratsionalistik modeli birinchi 
navbatda, yosh avlodning mavjud jamiyat va ishlab chiqarishga amaliy 
moslashishini ta‘minlaydi. Bundan tashqari, har qanday ta‘lim dasturi bilim, 
ko‗nikma va malakalarning "xulq-atvor" tomonini ta`minlashga qaratilgan bo‗lishi 
kerak. 
Ta’limning gumanistik (fenomenologik) modeli o‗quv jarayonining markazida 
o‗quvchi shaxsi va uning rivojlanishini hayotning sub'ekti sifatida qo‗yadi. U 
о‗quvchining ichki dunyosini rivojlantirishga, shaxslararo muloqotga, shaxsiy 
о‗sishda psixоlоgik va pedagоgik yordamga qaratilgan. Ushbu model 
о‗quvchilarning individual psixologik jihatlarini, ularning qiziqishlari va 
ehtiyоjlarini hisobga оlgan hоlda о‗qitishning shaxsiy xarakterini о‗z ichiga oladi. 
Uning vakillari tа‘lim muassasasiga ―tа‘lim konveyeri‖ sifatidagi qarashni inkor 
etadilar. Gumanistik yо‗nalish о‗quvchilar (talabalar) va о‗qituvchilarning erkinligi 
va ijodkorligini, shuningdek, shaxsning rivojlanish avtonomiyasiga bо‗lgan 
huquqini va о‗z tа‘lim yо‗lini nazarda tutadi. 
Institutsiоnal bо‘lmagan ta’lim mоdeli oliy ta‘lim muassasalaridan tashqarida, 
alohida tashkil etiladi. Ushbu model parallel maktablar sharoitida, internet 

89 
tizimidan foydalanish, masofaviy ta‘lim, "ochiq maktablar", "ochiq universitetlar" 
va boshqalarni o‗zida mujassamlashtiradi. Uni tashkil etishda kommunikatsion 
texnologiyalar va boshqa axborot vositalaridan foydalanish ta‘lim jarayoni 
samaradorligini oshirish imkonini beradi. Ammo ko‗plab o‗qituvchilar ushbu 
vositalardan juda ehtiyotkorlik bilan foydalanish kerak, deb hisoblashadi, chunki 
ular ta‘lim va jonli muloqotda almashtirib bo‗lmaydigan insoniy aloqalarni ortga 
suradi. 
2.3-jadval 

Download 11,25 Mb.