|
Umumiy kimyo va kimyoviy texnologiya
|
| bet | 61/100 | | Sana | 14.02.2024 | | Hajmi | 7,78 Mb. | | #156402 |
Bog'liq portal.guldu.uz-“ORGANIK KIMYО ”Kimyoviy xossalari. Fenol kislota xiisusiyatiga ega, buning sababi kislorod atomidagi erkinjuft elektronlar benzol yadrosiga tortilishi natijasida kislorod atomida elektronlar zichligi kamayadi va gidroksil gruppadagi vodorod atomi harakatchan holatda bo'lib qoladi. Shuning uchun, ularning dissotsilanish konstantasi suvnikidan yuqori bo'lib,
o'yuvchi natriy eritmasi bilan fenolatlar hosil qiladi.
natriyfenolat
Molekulada kislorod atomidagi erkin juft elektronlarning benzol yadrosiga siljishi natijasida benzol halqasining orta- va para-holatlarida elektron zichligi ortadi, shuning hisobiga o'rin olish reaksiyalari ro'y beradi.
Pikrin kislota, kislota kuchi bo'yicha xlorid kislotaga yaqin turadi, bunga sabab molekuladagi nitrogruppalar kislorod atomidan elektronlami benzol yadrosiga tortadi. Oqibatda gidroksil gruppadagi kislorod bilan vodorod o'rtasidagi oddiy bog' kuchsizlanib qoladi. Natijada, molekula oson dissotsilanadi.
Pikrin kislota asos xususiyatiga ega bo'lgan moddalar bilan tuz hosil qiladi. Ayniqsa, alkaloidlarni identifikatsiya qilishda katta ahamiyatga ega.
Fenol oksidlanganda, dastlab gidroxinon, so'ngra benzoxinon hosil bo'ladi:
Nazorat savollari:
1.Qanday birikmalar fenollar deb aytiladi.
2.Fenolning kimyoviy xossalarini aytib bering.
3. Fenollar xalq xo'jaligining qaysi sohasida ishlatiladi.
4. n-Toluolsul'fokislotadan n-krezol olish reaksiyasini yozing.
5. 2,4-dixlorfenoldan quyida tuzilishi keltirilgan moddani sintez usullarini yozing:
6. Quyidagi reaksiya mexanizmini tushuntiring:
7. Fenoldan n-bromfenol olish reaksiyasi mexanizmini yozing.
8. Nima uchun n-bromfenol va n-nitrofenol fenolga nisbatan kuchli kislota hisob-lanadi.
9. Fenoldan siklogeksanol olish reaksiyasi tenglamasini yozing.
Маъруза № 16. Ароматик альдегидлар ва кетонлар. Ароматик карбон кислоталар
Ароматик альдегид ва кетонларнинг номланиши, олиниш усуллари ва хоссалари. Бир ва икки асосли ароматик кислоталарнинг номланиши ва хоссалари
Ароматик альдегидлар қуйидагича номланади:
Бензой альдегид фенилсирка альдегид
Ароматик альдегидларни ва кетонларни олишда қуйидаги усуллардан фойдаланилади.
1. Ароматик углеводородларни кислород билан оксидлаш:
2. Ароматик спиртларни оксидлаш:
3. Ароматик дигалогеналканлар гидролизи:
Ароматик кетонлар асосан ароматик углеводородларни Фридел—Крафтс усулида кислота хлорангидридлари билан А1С13 иштирокида ациллаб олинади.
Хоссалари. Ароматик альдегидлар алифатик қатор альдгидлар киришадиган барча реакцияларга киришади. Масалан, бензой альдегиди ишқорий шароитда оксидланиш — қайтарилиш реакциясига киришиб, бензил спирти ва бензой кислотасини ҳосил қилади (Канницаро):
Ароматик кетонлар алифатик қатор кетонларига хос ҳамма реакцияларга киришади. Улар оксидланади (кучли оксидловчилар таъсирида), қайтарилади, спиртлар ва HCN кислотасини бириктиради, галогенланади, карбонил кислородини галогенга алмаштиради, конденсацияга киришади, оксим, гидразон ва бошқа ҳосилалар беради.
|
| |
