|
– MAVZU: Geografiya fanining rivojlanish boskichlariBog'liq Termiz davlat universiteti geografiya kafedrasi umumiy yer bilim Raqamliqurilmalarni loyihalash. Xamidjonov Sh[1], Otrabotka yuzi, Buxoro davlat universiteti, Qilichev Muhammadjon ma\'lumotnoma, 6-sinf-i-ch-test-25-ta, Mustaqil ta\'limga slayd, Документ Microsoft Word 555, Lekciya-2 MQJ, VARIANT 2-12, Variant 1-12, 11-sinf-test-va-yozma-ish-informatika, Ishchi dastur Ofis texnikasiga texnik xizmat ko\'rsatish 2 (3), web texnologiyalar taqvim. Zilola docx, Hayot faoliyati 12 – MAVZU: Geografiya fanining rivojlanish boskichlari.
R E J A
1. Kuldorlik davridagi geografik fikrlar .
2. Maxalliy va arab olimlarining geografiyani rivojlantirishga kushgan
xissalari.
3. Buyuk geografik kashfiyotlar.
4. Xozirgi davr geografiyasi.
Kadimgi yoki antik davr. Bu davr (er.avv. 7 asrdan eramizni ng 5 asriga kadar)
geografiya fanining shakllanish paytiga tugri keladi. Misr, Yunoniston, Xitoy,
Xindiston yangi geografik goyalar paydo bulgan . Masalan yerning shar shaklida
ekanligi goyasini dastlab Falles (er.avv. 6-5 asrlar),Aristotel (Arastu-er. Avv.5 asr),
Eratosfen (er.avv.2-1 asr) lar ilgari surishgan. Arestotel Yerning sharsimonligiga
asoslanib geografik zonallik goyasini aytgan va 9 mintakaga (zona) ajratgan (xozir
taga ajratiladi). Keyinrok Strabon (er.avv. 2-1 asr) sharsimon yerda 5 ta mintaka
yoki zona bor deb xisoblab kuy,dagilarni yozadi. « yerda beshta zonalar farklanadi.
Urtadagi zona eng issik , chetdagilari esa juda sovuk (bularda yashab bulmaydi).
Boshka zonalarda yashashadi va bir xil fasillar buladi. Lekin bir paytda emas ana
shulardan bittasida antixotonlar yashasa boshkasida biz yashaymiz».
Yer shari da kuruklik kupmi (Ptolomey) yoki suv kupmi (Gomer, Strabon)
degan goya xam 19 asrlarning boshlariga kadar yechilmay keladi. «Janubiy Yer»
ni izlash, 1820 yilda Antarktidani kashf etish bilan yakullanadi va suvning kupligi
isbotlanadi . Yer yuzasining uzgarib turishi xakida goya Geraklit (er.avv. 530-470
yillar) davrida to 19asrning boshlariga kadar mavjud bulib keldi. Bu masalani 1912
yildan A.Vegener «materiklar siljish» asarida ilmiy asoslab berdi.
Yer yuzasining mukkamalrok xaritasini Ptolemey (90-168 y) tuzgan edi uni
kup marataba kayta chop etishgan. Masalan: Strabon shunday degan: «Yerda
odamning yashaydigan kismi oroldir, buni bizning sezgimiz va tajribamiz
isbotlamokda . Odam kadami yetib borgan xamma chekka joylarda, dengiz borki,
biz uni okean deb ataymiz».
|
| |
