Novdalarni uchini chilpish

61 
h.k.)larda yaxshi natija beradi. Chilpilgan novdalar vaqtincha (10-15 kun) o‘sishdan 
to‘xtab, oziq moddalar sho‘ra va mevalarning tugilishiga sarflanadi, natijada 
hosildorlik 15-25% ga oshadi, uzumboshlari sifatli bo‘ladi. Shunga qaramasdan, bu 
ish ko‘p mehnatni talab qilgani uchun ko‘pincha bu ish qilinmaydi. 
 
 8.4 . O‘stiruvchi, tormozlovchi retardantlar va faol bio -
immunostimulyatorlardan foydalanish 
 
Novdalarni uchini chilpish o‘rniga kam mehnat talab qiluvchi, ta’sir kuchi 
chilpishnikidan qolishmaydigan usul - retardantlar (xlorxolinxlorid-SSS eritmasini 
purkash)dan foydalanish mumkin. Novdalar uchini chilpish bahorgi sovuq, do‘l kabi 
tabiiy ofatlardan zararlangan tok novdalarini tiklashda qo‘shimcha bachki novdalar 
paydo qilishga, ularning o‘sishini jadallashtirish maqsadida foydalaniladi. 
Shuningdek, uning tuproq-iqlim sharoitlari qulay, oziq moddalar va nam bilan 
yaxshi ta’minlangan, jadal o‘suvchi tok tuplarini tezroq shakllantirish, ulardan 
bachkilar orqali qo‘shimcha hosil olishda ahamiyati katta. Bu borada O‘zbekistonda 
olib borilgan tadqiqot natijalari umumiy hosilning 15-20% ni bachki novdalar orqali 
olish mumkinligini ko‘rsatgan. Ammo, uzum boshlari va g‘ujumlar massasi asosiy 
hosilnikiga nisbatan 10-15% kam, qand miqdori ham 1-1,5% ozroq bo‘lishi 
kuzatilgan. 
Kishmishbop urug‘siz uzum navlarining hosildorligini va sifatini hamda turli 
xil kasalliklarga, ekstremal sharoitlarga nisbatan bardoshliligini oshirish maqsadida, 
o‘simlikni sozlovchi, faol stimulyatorlardan biri inson salomatligi va tabiat 
dunyosining fauna va florasi uchun ekoxavfsiz - gibberellindan O‘zbekiston 
uzumchiligida uzoq yillar davomida foydalanib kelishmoqda. Mazkur preparatni 
qo‘llanilishi ta’sirida uzum mevalari hajmi 2-2,5 marta yiriklashadi, natijada 
hosildorlik 50-70%gacha oshadi.
Gibberellin bilan uzumboshlariga ishlov berishni to‘pgullarning gullash 
davrida, yoki gullab bo‘lgandan keyin 3-5 kun o‘tgandan keyin ishlov berish tavsiya 
etiladi.Uzum navlariga Gibberellin bilan ishlov berishdan oldin ishchi eritma 

62 
konsentrasiyasini (Gibberellinni) ishlab chiqaruvchi tavsiyasiga asosan amalga 
oshirish lozim bo‘ladi. Tok navlariga preparat bilan ishlov berishni kechki payt, 
ya’ni eritma kam bug‘lanishga ega bo‘lgan vaqtda qo‘llanilganda, uning samarasi 
yuqori bo‘ladi. Eritma faqat tok mevasiga (uzumboshiga) purkaladi, yokimda qo‘lda 
ishlov berilganda belgilangan konsentrasiyadagi ishchi eritmadan 1-1,5 l lik bankaga 
ishchi eritma solinib, tok tupidagi har bir gul shingilini banka ichidagi ishchi 
eritmaga to‘liq tiqib olinsa, uning ta’siri yuqori bo‘ladi. Preparat ishlatilganda, 
hosilning ortishi, tokka qanday oziq moddalar va suv berilganiga va qanday 
agroparvarishlar qilinganligiga qarab belgilanadi. Shu bois, gibberellin ishlatilganda 
tokzorlardagi barcha agrotexnik tadbirlar o‘z muddatida va to‘g‘ri amalga 
oshirilganda, unga ta’sir etish samarasi yaqqol ko‘zga tashlanib, hosildorlik va uning 
sifati keskin oshadi. 

Download 1,6 Mb.