Furqat lirik sheriyatining adabiy badiiy qiyoslash




Download 0,55 Mb.
Pdf ko'rish
bet13/22
Sana12.10.2024
Hajmi0,55 Mb.
#274701
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   22
Bog'liq
Furqat

2.2.Furqat lirik sheriyatining adabiy badiiy qiyoslash 
 
 
Furqat - lirik shoir. Shoir lirik merosining eng yuqori mavqeini asosan 
g`azallar egallaydi. Mutahassislarning belgilashicha, g`azallarining umumiy adadi 
200 atrofida. Furqat so`z san’atkori sifatida “Bahor ayyomida”, “Bir qamar 
siymoni ko`rdim”, “Chiroylik”, “Kokuling”, “Yuzlaringdin sharm etib”, 
“Adashganman” kabi bir qancha go`zal, aqlni hayratga soluvchi nurafshon she’rlar 
yaratdi. Shoir lirikasi g`oya va mazmun jihatidan ham, badiiy jihatdan ham yuqori 
saviyadagi asarlar bo`lib, unda ichki kechinmalar, fikr va hislar, kishi ruhining eng 
nozik tuyg`ulari ifoda etiladi. Furqatning purma’noli asarlar bitishida mumtoz 
shoirlarimiz ijodidan yahshigina bahramand bo`lganligi yordam berdi. 
Aytmoqchimizki, ulug` Navoiy va Fuzuliylardan saboq oldi, ularni o`ziga ustoz 
deb bildi. Ustozlarning merosiga muhabbat bilan qaragan Furqat bir umr ulardan 
ozuqalandi va ilhom oldi, g`oyaviylik va badiiylikni o`rgandi. Navoiyning juda 
ko`p g`azallariga muhammas tahmislar, naziralar bog`laydi, o`tkir fikr va 
g`oyalarni ifoda qilishda Navoiyga yaqinlashadi. Tubanda shoir ijodidagi hazrat 
Navoiyning “Do`st” radifli g`azaliga bog`lagan muhammasning ohirgi bandini 
o`qiymiz: 
Furqato, ich zahr ayog`i kelsa, qonma, do`stdin, 
Talhkom o`ldim dema, hargiz o`sonma do`stdin, 
Tonimaslik qilsa ham harchand tonma do`stdin, 
Ey Navoiy, necha dushman bo`lsa tonma do`stdin, 
43
Furqat. Tanlangan asarlar. –T.: G`afur G`ulom nomidagi adabiyot va san’at nashriyoti. 1975. –295 b. 


54 
Chunki bo`lmushdir senga yuz ming tamanno birla do`st. Furqat Navoiyning 
do`stlikni ulug`lovchi olijanob g`oyalarini tasdiqlaydi, o`z fikricha kengaytiradi, 
aytish mumkinki, bu halqchil she’rlarni yanada ommalashtiradi. 
Yana shoir Furqat Ozarbayjon adabiyotining ulug` siymosi Fuzuliyning ham 
nozik fikrlariga jo`r bo`ladi: 
Surmadin ko`zlar qaro, allar hinodin lolarang, 
Hech shohid yo`qki, bu rangi-la sansan sho`h shang 
kabi misralaridan ilhomlanadi, buyuk shoirning mashhur g`azaliga tazmin bitadi: 
Surmadin ko`zlar qaro, qo`llar hinodin lolarang, 
G`ozadin yuzlarda tobu o`smadin qoshlar tarang. 
Furqatning muhabbat lirikasi o`ziga hos chizgilarda beriladi. Undagi oshiqning 
kechinmalari, iztiroblari, rashki, sevgi qasamyodlari ham, mahbubaning nozu 
karashmalariyu husnu malohati ham boshqa shoirlarnikiga o`hshamaydigan 
kutilmagan lavhalarda tasvir etiladi. Qarangki, shoir tasviridagi ma’shuqa husnda 
tengsiz, uning “jamol”ini qancha “vasf” qilsa ham, shoirlar minglab kitoblar yozsa 
ham ado qilib bo`lmaydi: 
Jamoli bokamoling qaysi bir vasfin ado qilg`oy, 
Daqoyiq bobida shoir agar yuz ming kitob aylar. 
O`shal mahbubaning chiroyu latofatidan, nafaqat muhib shoir, balki gulzordagi 
gullar ham lolu hayron. Ular bu malohatning go`zal yuzlaridan uyalib, “har yil 
bahor ayyomida» bir boragina ko`rinadi, o`shanda ham o`zlarini mahbubaga fido 
qilib, “yo`llariga poyondoz” bo`ladilar: 
Yuzlaringdin sharm etib gulshanda, ey ruhsor gul, 


55 
Ko`rinur har yil bahor ayyomida bir bor gul. 
Vahki, solmish o`zini yo`lingg`a poyandoz etib, 
Qo`y qadam, gar jonu dildan bo`lsa minnatdor gul. 
Tavsifiy uslubdagi ushbu baytlarda mahbuba jamoli kuylangan. SHoir bu 
go`zallikning badiiy kashfiyotini 

Download 0,55 Mb.
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   22




Download 0,55 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Furqat lirik sheriyatining adabiy badiiy qiyoslash

Download 0,55 Mb.
Pdf ko'rish