• 26.Mavzu:Sanoat tarmoqlari korxonalarining ishlab chiqarish xarajatlari. Reja: 1. Ishlab chiqarish xarajatlari
  • Vazirligitermiz muhandislik texnologiya instituti energetika va konchilik ishi fakulteti elektr energetika ta




    Download 0,75 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet31/34
    Sana13.05.2024
    Hajmi0,75 Mb.
    #228742
    1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   34
    Bog'liq
    jahongir MUSTAQIL ISH SOHA IQTISODIYOTI

    Malakaviy talablar 
     
    Har qanday tashkilot asosiy faoliyatning o'ziga xos xususiyatlarini hisobga olgan holda shakllantirilgan 
    o'zining maxsus vazifalariga ega. Menejerga qo'yiladigan malaka talablari kompaniya aynan nima bilan 
    shug'ullanishiga qarab ham farq qilishi mumkin. 
    Misol sifatida tashkilot direktorining xususiyatlarini ko'rib chiqing. Bunday holda, menejer lavozimiga 
    qo'yiladigan malaka talablari quyidagilardan iborat: 
    Qonunga muvofiq boshqaruvni amalga oshiradi. Shuningdek, menejer har doim 
    korxonaning moliyaviy-iqtisodiy, iqtisodiy va ishlab chiqarish faoliyatining ustuvor yo'nalishlarini 
    hisobga oladi.
    Tashkilot mulkidan samarali foydalanish va uning xavfsizligini ta'minlaydi. 
    Menejer kompaniyaning istalgan moliyaviy va iqtisodiy natijalariga erisha olishi kerak.


    26.Mavzu:Sanoat tarmoqlari korxonalarining ishlab chiqarish 
    xarajatlari. 
    Reja: 
    1.
     
    Ishlab chiqarish xarajatlari
     tushunchasi va uning tarkibi
     
     
    2.
     
    Moddiy xarajatlar ishlab chiqarish xarajatlar 
     
     
    Milliy iqtisodiyotdagi ishlab chiqarish birliklari (korxona, firma) o‘z faoliyati natijalaridan ko‘proq daromad 
    olishga harakat qiladi. Har qanday korxona nafaqat o‘zining tovarini ancha yuqori baholarda sotishga, balki 
    mahsulot ishlab chiqarish va uni sotishga qilinadigan sarf-xarajatlarni kamaytirishga ham intiladi. 
    Tovarlarni sotish baholari asosan korxona faoliyatiga bog‘liq bo‘lmagan tashqi sharoitlar bilan belgilansa, 
    ishlab chiqarish sarf-xarajatlari korxonaning ishlab chiqarish va tayyor tovarlarni sotish jarayonlarini 
    tashkil qilish samaradorligi darajasiga bog‘liq. Lekin har qanday tovarni ishlab chiqarish va sotish uchun 
    ma’lum sarf xarajatlar talab etiladi. 
    Korxonalar faoliyat yuritish jarayonida moddiy va pul xarajatlarini sarflaydilar. Korxonalarning umumiy 
    xarajatlari ichida ishlab chiqarish xarajatlari eng katta salmoqga ega. Ishlab chiqarish xarajatlari majmuasi 
    korxonaga mahsulot ishlab chiqarish qanchaga tushushini ko’rsatadi, ya’ni mahsulotning ishlab chiqarish 
    tannarxini tashkil qiladi. 
    Korxonalar, shuningdek, mahsulotning sotish bo’yicha hhxarajatlarni, ya’ni ishlab chiqarishщdan tashqari yoki 
    tijorat (tashish, qadoqlash, saqlash, reklama qilish va hokazo) xarajatlarning ham amalga oshiriladilar. 
    Mahsulot (ish, xizmat) tannarxni tashkil qiluvchi xarajatlar iqtisodiy mazmunga ko’ra, quydagi 
    elementlarga asosan guruxlarga taqsimlanadi: 
    -
    moddiy xarajatlar; 
    -
    asosiy fondlar amortizasiyasi; 
    -
    mehnatga haq to’lash bilan bog’liq bo’lgan xarajatlar; 
    -
    ijtimoiy ehtiyojlarga mo’ljallangan xarajatlar; 
    -
    boshqa xarajatlar

    Moddiy xarajatlar ishlab chiqarish xarajatlarning eng katta qismi bo’lib, umumiy xarajatlarning 60-80 
    foizini tashkil qilish mumkin. Moddiy xarajatlar o’z ichiga quydagilarni qamrab oladi: 
    -
    xomashyo va materiallar
     xarajatlari

    -
    texnalogik maqsadlar va xo’jalik ehtiyojlari uchun sarflanuvchi yoqilg’i va energiya; 
    -
    xarid qiluvchi butlovchi qisimlar va yarim tayyor mahsulotlar; 
    -
    sotib olingan qadoqlash va o’rov materiallari xarajatlari; 
    -
    mashina va asbob-uskunalarni ta’mirlash uchun ehtiyot qisimlar; 
    -
    boshqa korxona va tashkilotlar tomonidan ko’rsatiladigan ishlab chiqarish xizmatlari; 
    -
    xizmat davri bir yilgacha bo’lgan kichik qiymatli va tez eskiruvchi predmetning eskirishi yoki har bir 
    instrument, investar, labaratoriya uskunalari va maxsus kiyim – bosh uchun eng kam oylik ish haqining 50 
    baravar miqdorigacha qiymati; 
    -
    tabiy xomashyodan foydalanish bilan bog’liq soliq, yig’im va boshqa to’lovlar; 
    -
    ishlab chiqarishda bekor turib qolish va sifatsizlik (brak) tufayli yuzaga keladigan yo’qotishlar; 
    -
    tabiy yo’qotishlar bilan bog’liq bo’lgan yoki aybdor shaxslar mavjud bo’lmagan holda yuzaga keladigan 
    yo’qotishlar. 


    Amortizasiya ajratmalari miqdoriga teng bo’lgan asosiy ishlab chiqarish fondlarining eskirishi 
    xarajatlarining yirik elementlaridan biri hisoblanadi. Bular qatoriga asosiy fondlarning tezlashgan 
    amortizasiyasi va uning indeksasiyasini kiritish mumkin. 
    Mehnatga haq to’lash bilan bog’liq bo’lgan xarajatlar – korxonalarning asosiy ishlab chiqarish personali 
    mehnatga haq to’lashga sarflanadigan xarajatlar bo’lib, ishlab chiqarishdagi yuqori 
    natijalar uchun 
    mukofatlar
    , rag’batlantiruvchi va kompensasiya to’lovlari, jumladan, konunchilikda belgilangan 
    me’yoriylar chegarasida narxlarning o’sishi va indeksasiya uchun to’lovlar, shuningdek, korxona xodimlari 
    shtatida bo’lmagan, lekin asosiy ishlab chiqarishda bind bo’lgan ishchilar uchun to’lanuvchi haqini o’z 
    ichiga oladi. 

    Download 0,75 Mb.
    1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   34




    Download 0,75 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Vazirligitermiz muhandislik texnologiya instituti energetika va konchilik ishi fakulteti elektr energetika ta

    Download 0,75 Mb.
    Pdf ko'rish