Dövrələr arası keçid sönməsinin ölçülməsi

Rabitə sistemlərində ölçmələr zamanı təkcə ötürülən siqnalların gücünün dəyişməsinə deyil, eyni zamanda maneələrin gücünə də nəzarət olunur. Dövrələr arasında qarşılıqlı əlaqə zamanı meydana çıxan keçid maneə cərəyanı, təsir edən və təsirə uğrayan dövrələr arasında keçid sönməsi ilə xarakterizə olunur. Əgər dövrələr hər iki tərəfdən razılaşdırılaraq yüklənərsə, təsir edən dövrənin girişindəki siqnalın P₁ gücü və təsirə uğrayan dövrənin girişindəki keçid cərəyanının P₂ gücü arasındakı münasibət 10 lg P₁ / P₂ kimi göstərilir. Bu kəmiyyət xəttin əvvəlində

Keçid sönməsinin norma qiyməti 50 ÷ 139 dB – dir. Bu səbəbdən təsirə uğrayan dövrədə keçid sönməsinin səviyyəsinə nəzarət etmək lazımdır. Təsir edən dövrədə giriş gərginliyinin qiymətinin yüksək olması yol verilməzdir. Çünki, bu gərginlik dövrənin normal iş rejiminə mənfi təsir edərək qonşu dövrələr üçün maneə yarada bilər. Keçid sönməsi şəkil 14.7 sxemində göstərilmiş müqayisə üsulu ilə ölçüldükdə, açarın hər iki vəziyyətində yüksək omlu göstərici qurğunun göstərişləri eyni olarsa, sönmə mağazalarının qiymətləri qeyd olunur.

Xəttin əvvəlində keçid sönməsi ( şəkil 14.7 a ) aşağıdakı kimi təyin edilir:

a_xə =  ( 14.21 )

Xəttin sonunda keçid sönməsinin ( şəkil 14.7 b ) qiyməti

 ( 14.22 )

düsturu ilə hesablanır.

Z_xüs1 – təsir edən dövrənin xarakteristik müqaviməti, Z _xüs2 - təsirə uğrayan dövrənin xarakteristik müqaviməti, a_m - kanalda p₁ = p₂ ol­duq­da sönmənin qiyməti, a_xüs1 – təsir edən dövrənin xarakteristik ( xüsusi ) sönməsidir.

Paralel dövrələrin bir – birinə təsirini azaltmaq üçün qorunmanı artırmaq lazımdır.

Qalıq sönməsinin ölçülməsi

Rabitə kanalı ilə veriliş siqnalı ötürdükdə kanalın bəzi elementləri ( süzgəclər, modulyatorlar və s. ) siqnalın səviyyəsini zəiflədir, bəzi elementlər isə siqnalın səviyyəsini gücləndirir. Rabitə kanalında qalıq sönməsi siqnalın qarşılaşdığı bütün sönmələrin cəbri cəmi ilə bütün güclənmələrin cəbri cəminin fərqinə deyilir:

Burada Σ a_i – kanalın ümumi sönməsi, Σ s_i – kanalın ümumi güclənməsidir. Tonal tezlikli telefon kanalında qalıq sönməsinin norma qiyməti 7dB və yaxud 0,8 Np qəbul olunmuşdur. Magistral rabitə xətti boyunca 0,3 ÷ 3,4 kHs tezlik diapazonunda qalıq sönməsinin norma qiymətinin yuxarı həddi 8,7 dB – dən çox, aşağı həddi 2,2 dB – dən az olmamalıdır. Qalıq sönməsinin qiyməti normadan fərqləndikdə, yəni çox olduqda verilişin ötürmə keyfiyyəti pisləşir, az olduqda dövrələr arasinda təsirin qiyməti çoxalır. Qalıq sönməsi hər gün 800 Hs tezlikdə ölçülür. Sıxlaşdırma avadanlıqlarında qalıq sönməsinin qiyməti səviyyə göstəricilərindən istifadə etməklə avadanlığın əvvəlində və sonunda yoxlama siqnallarının səviyyələrini ölçməklə təyin edilir ( şəkil 14.8 ).

Qalıq sönməsinin qiyməti kanalın səviyyə diaqramındakı qiymətlərlə müqayisə olunur. Kanalın səviyyə diaqramı səviyyənin xətt boyu dəyişdiyi qrafikə deyilir. Başqa sözlə səviyyə diaqramı kanalın əsas hissələrinin birləşmə nöqtələrində alınan səviyyələrin qrafik təsviridir. Səviyyə diaqramı gücləndirici məntəqələrin düzgün yerləşdirilməsi və rabitənin keyfiyyətinə təsir edən amilləri yoxlamaq üçün istifadə olunur.