30
shuningdek milliy bozorda keskinlashayotgan raqobat, ichki bozorning bir
turdagi mahsulot va xizmatlarni ishlab chiqarish va sotish sharoitlarini
qiyinlashtiradi. Sig’imli o’sib borayotgan bozor mavjud bo’lgan
mamlakatda tovarlar va xizmatlar ishlab chiqarishni tashkil qilishga
intilish harakatchan kompaniyalar strategiyasining “mahalliy bozor uchun
mahalliy ishlab chiqarishni tashkil qilish” prinsipiga asoslanadi;
- qabul qiluvchi mamlakatda bozor sig’imi,
tabiiy resurslar va
malakali arzon ishchi kuchi hamda “inson kapitali” (yuqori malakali
mutaxassislar, muxandislar va olimlar)ning mavjudligi;
- eksport uchun proteksionistik to’siqlar. Ular qabul qiluvchi
mamlakatga tayyor mahsulotlar olib kelishdan ko’ra u yerda tovarlar va
xizmatlarni ishlab chiqarishni tashkil qilish afzalroq bo’luvchi sharoitlarni
yaratadi;
- qabul qiluvchi mamlakatda qimmatli axborotlarning mavjudligi;
- qaltisliklarning diversifikatsiyasi (masalan, bozorga yangi mahsulot
bilan chiqishda). Bunday holda qaltisliklarni xorijiy sherik bilan bo’lib
olish maqsadga muvofiq;
- xorijda yangi texnologiya, xorijiy kapital va ishlab chiqarish hamda
sotishni tashkil qilish tajribasini egallash;
- tez o’zgaruvchan bozor kon’yunkturasi keltirib chiqargan uzoq
muddatli talab va ko’psonli qaltisliklarning noaniqligi
sababli tovarlarni
ishlab chiqarish va xizmat ko’rsatishni diversifikastiya qilish;
-
tashqi
iqtisodiy
faoliyat
sohasiga
chiqish
yo’li bilan
raqobatbardoshlik darajasini saqlab qolish;
- qabul qiluvchi mamlakatda moliyaviy imkoniyatlardan (bankning
past foizi, mahalliy, chet el va xalqaro tashkilotlarning fondlari va
kreditlaridan) foydalanish;
- jahon bozorida kuchayib borayotgan raqobat
sharoitlarida eksport
tovarlarining raqobatbardoshligini oshirishga imkon beruvchi chet elda
imtiyozli soliqqa tortish.
Xorijiy tadbirkorlikni rivojlantirishga undovchi sabablarning
yoritilishi
shuni
ko’rsatadaki, dinamik kompaniyalarning ishlab
chiqarishni chet elga o’tkazishi faqat yakuniy foydani maksimallashtirish
maqsadida
amalga oshirilmay, balki ishlab chiqarish kuchlarini
takomillashtirish
va
zamonaviylashtirish
zaruriyati
bilan
ham
tushuntiriladi
.
Bugungi kunda, qabul qiluvchi mamlakatda xorijiy firmalarning
faoliyat yuritish sharoitiga moslashuviga jahon moliyaviy inqirozining
ta’siri va oqibatlarini tahlil etadigan bo’lsak, albatta xalqaro firmalar
31
faoliyatini bir oz susayganligini ko’rish mumkin. Lekin, “shu o’rinda
O’zbekistonda moliyaviy-iqtisodiy, budjet, bank-kredit tizimi, shuningdek,
iqtisodiyotning real sektori korxonalari va tarmoqlarining barqaror hamda
uzluksiz ishlashini ta’minlash uchun yetarli darajada mustahkam zaxiralar
yaratilganini va zarur resurslar bazasi mavjud ekanini ta’kidlash joiz”
1
.
