132
“Porshe” kompaniyasi sotuvlarining
keskin kamayishi va firma
rahbariyatining ishlab chiqarish harajatlarining o’sishi ustidan nazoratni
yo’qotishi tufayli bankrotlik yoqasiga va mustaqillikni yo’qotishiga
kelib
qoldi. Qarzlarga botgan kompaniyani germaniya avtogigantlari “Mersedes-
Bens”, “BMV” va “Folksvagen” sotib olishga tayyor edi.
“Porshe” mustaqilligini ma’muriyatning “o’z kamchiliklaridan nobud
bo’lishdan ko’ra, o’zga tajriba yordamida tuzalmoq afzal” degan g’oyasi
va “Sin gidzyutsu” (tarjima qilinganda – yangi texnologiya) yapon
maslahat firmasi mutaxassislarini taklif qilish qarori qutqarib qoldi. Yapon
mutaxassislari uch yil ichida “Porshe”ni qayta qurdi. Natijada yig’ma
konveyer qisqartirildi, bir necha uchastkalar
va yordamchi xonalar
yo’qoldi, zavodning hududiy maydoni 30 % ga kamaydi,
avtomobil
yig’ish sur’ati esa deyarli 40 % ga o’sdi va ishlab chiqarish nosozligi
(brak) kamaydi.
Hal qiluvchi momentlardan biri bo’lib nemis
intizomi va pedantizmi
o’rniga yapon menejmenti tomonidan yaratilgan ijodiy muhit o’rnatilishi
xizmat qildi. Mehnat avvalgi uskunalarda o’sha ishchilar va muxandislar
yordamida amalga oshirilmoqda. Ishchi va muxandislar yapon menejmenti
ta’sirida ratsionalizatsiya
jozibadorligini anglab, har oyda yaponlar
tomonidan zamonaviylashtirilgan mehnat jarayonini
takomillashtirishga
qaratilgan ikki yarim mingta taklif-tashabbuslar taqdim qilmoqdalar.
Yapon novatsiyalarining kiritilishi amalda menejment va butun ishlab
chiqarish tsiklini tashkil etish nuqtai-nazaridan yangi “Porshe”
kompaniyasi vujudga kelishiga olib keldi. “Porshe” moliyaviy
qiyinchiliklardan qutildi, yuqori foyda ko’rmoqda va bozorga yangi model
– marketing taxmini bo’yicha 50 ming dollar bahoda ikkio’rinli
oltitsilindrli “Bokster” avtomobilini chiqarmoqda. Bundan tashqari, butun
tarixi mobaynida ilk bor sport avtomobillari ishlab
chiqarishdan tashqari
vezdexod va mikroavtobuslar chiqarishni mo’ljallamoqda.
Boshqa misol – AQShda “Toyota” yapon firmasi va “Djeneral
motors” amerika korporatsiyasining qo’shma korxonasini tashkil qilinishi.
“Nyu yunayted motor menyufekchuring ink.” (NYuMMI) nomli qo’shma
korxona Frimont shahridagi (Kaliforniya shtati) zavodda joylashgan.
Yaponiyadagi “Toyota” firmasida, AQSh da “Djeneral motors”
korporatsiyasi zavodlarida va qo’shma amerika-yaponiya “NYuMMI”
korxonasida
avtomobil
ishlab
chiqarishning
texnik-iqtisodiy
ko’rsatkichlarini taqqoslash AQShda avtomobillar
ishlab chiqarishga
yapon menejmentining ijobiy ta’sirini ko’rsatdi (7.1-jadval). Dunyoda eng
133
keng tarqalgan yapon menejmenti usullarining ro’yxati 7.2-jadvalda
berilgan.
