|
Xi-bob. Korxonaning investitsion faoliyati12.1-jadval
Innovatsiyalar klassifikatsiyasi
8
Klassifikatsiya mezoni
Innovatsiyalarning klassifikatsion
guruhlanishi
Innovatsiyalarni qo‘llash sohalari
boshqaruv, tashkiliy, ijtimoiy, sanoat va hokazo
Natijasi innovatsiya bo‘lgan fan-texnika
taraqqiyoti bosqichlari
ilmiy, texnik, texnologik, konstruktorlik, ishlab
chiqarish, axborot
Innovatsiyalarning intensivlik darajasi
bir meyorli, sust, ommaviy
Innovatsiyalarni joriy etish sur’atlari
tez, sekin, so‘nayotgan, o‘sayotgan, bir meyorli,
to‘lqinsimon
Innovatsiyalar masshtablari (doiralari)
transkontinental, transmilliy, hududiy, yirik,
o‘rtacha, mayda yoki kichik
Innovatsiyalar natijaviyligi
yuqori, past, barqaror
Innovatsiyalar samaradorligi
iqtisodiy, ijtimoiy, ekologik, integral
Manba: Xorijiy adabiyotlar asosida
Shu o‘rinda ta’kidlash lozimki, innovatsiyalarni bunday ko‘rinishda tasniflash
o‘ta darajada shartli hisoblanadi. Chunki, innovatsiyaning o‘zi bilan bir qatorda
uning jarayon sifatidagi belgi va xususiyatlari xilma-xil va serqirradir. Aksariyat
hollarda bir manbada keltirilgan innovatsiya turlari boshqa manbalarda boshqacha
tartib yoki tuzilishda ifodalanadi. Masalan, ushbu fikrlarning tasdig‘i sifatida,
G.Xasanova tomonidan keltirib o‘tilgan yuqoridagi tasnifdan keyin muallif
innovatsiyalarni yana mahsulli va texnologik, qo‘llash sohalari va fan-texnika
taraqqiyoti bosqichlari mezonlari asosida farqlantiriladigan texnik, texnologik,
tashkiliy-boshqaruv, ma’lumot beruvchi va ijtimoiy innovatsiya singari turlari ham
mavjudligini ta’kidlab o‘tadi
9
.
Shu o‘rinda, fikrimizcha, “innovatsiyalarni boshqarish” va “innovatsion
boshqarish” tushunchalarining o‘zaro farqlanishiga aniqlik kiritish muhim uslubiy
ahamiyat kasb etadi. Chunki, ko‘p hollarda bu ikkala tushunchani ayniylashtirilib,
ma’lum xatolikka yo‘l qo‘yiladi.
Eng avvalo, innovatsiyalarni boshqarish – bu innovatsion jarayon yoki
faoliyatga nisbatan boshqaruvning asosiy funksiyalari – tashkil etish,
meyorlashtirish, rejalashtirish, muvofiqlashtirish, nazorat qilish va tartibga solish
taomillarini tatbiq etish hisoblanadi.
Innovatsion boshqarish esa – bu boshqaruvning mazmun va sifat jihatidan
ma’lum bir darajasini, boshqaruv faoliyatining o‘ziga xos tavsifini anglatadi. YA’ni,
bu o‘rinda an’anaviy hisoblanib kelgan boshqaruv usul va vositalari, tamoyillari,
ichki xususiyat va belgilari, mezonlari, shart-sharoitlari yoki muhiti tarkibiga
8
Xasanova G.J. Sanoat korxonalari innovatsiya faoliyati samaradorligini oshirish. Ixtisoslik: 08.00.04 – “Mikroiqtisodiyot”. – I.f.n.
ilmiy darajasini olish uchun yozilgan diss. Buxoro davlat universiteti. – Toshkent, 2006. – Б.15.
9
Yuqoridagi manba, 15-16-б.
endilikda yangicha tavsif kasb etuvchi bilimlar, texnologiyalar, usul va vositalar,
yondashuvlar kiritiladi. Ta’kidlash muhimki, doimo ham innovatsion boshqaruv
an’anaviy boshqaruvni umuman inkor etadi yoki to‘liq almashtiradi, deb bo‘lmaydi.
Bu o‘rinda innovatsion boshqaruv uning tizimidagi muayyan bir elementni sifat
jihatidan o‘zgartirishdan tortib to butunlay yangi boshqaruv tizimini qo‘llashgacha
bo‘lgan keng diapazonni namoyon etadi. Umumiy holda, “innovatsiyalarni
boshqarish” va “innovatsion boshqarish” tushunchalarining o‘zaro farqlanishini
shartli chizma ko‘rinishida ifodalash mumkin (12.1-rasm).
|
| |
