1-жадвал
Яшил инвестицияларни таърифлашга оид ёндашувлар
172
Ташкилотлар
Яшил
инвестициялар
концепцияси
Таъриф
ЮНКТАД (United Nations
Conference on Trade and
Development)
Кам
эмиссиявий
инвестициялар (Low-
carbon FDI)
Трансмиллий
корпорациялар
томонидан
технологиялар
(амалиёт, маҳсулотлар) трансфери
орқали қабул қилувчи мамлакат
иқтисодиётида
углерод
эмиссиясини сезиларли даражада
камайтиришга
қаратилган
инвестициялар
Иқтисодий ҳамкорлик ва
ривожланиш
ташкилоти
(Organization for Economic
Cooperation and Development)
Яшил инвестициялар
(Green FDI)
Яшил
инфратузилмавий
лойиҳалар, табиий ресурсларни
барқарор
бошқариш,
энергия
тежамкор технологиялар ҳамда
яшил қўшилган қиймат (EGS)
яратишга
йўналтирилган
инвестициялар
БМТ
Атроф-муҳитнинг Атроф-муҳит
Атроф-муҳит
муҳофазаси
ва
171
Ўзбекистон Республикаси Президенти Ш.Мирзиёевнинг БМТ Бош Ассамблеясининг 75-сессиясидаги
нутқи. https://president.uz/uz/lists/view/3851.
172
Тадқиқот давомида муаллиф томонидан халқаро ташкилотлар ҳисоботлари таҳлили асосида тайёрланган.
“Yashil iqtisodiyot sari: nazariy va amaliy yondashuvlar tahlili”
mavzusidagi xalqaro ilmiy-amaliy anjuman
162
иқтисодий ҳисоб тизими
(System
of
Environmental
Economic Accounting: Central
Framework)
муҳофазаси
билан
боғлиқ маҳсулотлар
ва хизматлар (EGS)
ресурсларни самарали бошқариш
мақсадида
маҳсулотлар
ва
хизматларни ишлаб чиқарилган
қаратилган инвестициялар
2019 йил декабр ойида Европа Комиссияси томонидан 2050 йилгача
углерод нейтралликка эришишни мақсад қилган Европа Яшил келишуви
(European Green Deal) тақдим этилди
173
. Ушбу келишув доирасида Европа
иттифоқига аъзо бўлган 27 та давлатлар 2050 йилга бориб Европани дунёдаги
илк углерод-нейтрал қитъага айлантириш мажбуриятини олди. Шу мақсадда
Европа Иттифоқида 2030 йилгача бўлган даврда углерод эмиссияси ҳажмини
1990 йилдаги даражага нисбатан 55 фоизга камайтириш кўзда тутилмоқда.
2020 йил октябрда Япония ҳукумати мамлакатни 2050 йилга бориб
углерод-нейтралликка эришиш юзасидан режаларини очиқлади, бунда
иқтисодиётда таркибий ислоҳотларни амалга ошириш, саноатдаги ислоҳотлар
ҳамда яшил инновацияларга инвестицияларни киритишга алоҳида эътибор
қаратилади. Бугунги кунда Япония жаҳондаги асосий иссиқхона газлари
эмитетларидан бири ҳисобланиб, йилига атмосферага 1,150 мегатонна CO
2
чиқаради. Шунингдек, БАА ва Бразилия ҳам 2050 йилгача углерод-
нейтралликка эришиш бўйича мақсадларини эълон қилишди, бунда муқобил
энергия манбаларини ривожлантириш ва энергия истеъмоли балансида
муқобил энергия манбаларини улушини кескин оширишга урғу берилмоқда.
Шуни таъкидлаш лозимки, углерод-нейтралликка эришиш билан боғлиқ
аналогик мақсадлар ва тегишли дастурлар жаҳонннинг 70 дан ортиқ
мамлакатлари, шу жумладан, йирик ифлослантирувчи иқтисодиётлар - АҚШ,
Европа мамлакатлари, Хитой ва Россия томонидан ҳам амалга оширилмоқда.
Хулоса: Ўзбекистоннинг яшил иқтисодиётга ўтиш стратегияси, айниқса,
яшил инвестициялар ва углерод-нейтралликга эришиш мақсадлари кенг
мақомга эга. Бу стратегия кўзда тутилган муаммоларни ҳал этиш учун
экология ва атроф муҳит муҳофазаси, янги технологияларга инвестиция
қилиш, энергия эффективлигини ошириш ва углерод эмиссиясини
камайтириш ҳамда яшил лойиҳаларни қўллашга мижоз бўлган усулларни
ортга қўйишни мақсад қилади.
Глобал иқлим ўзгаришлари ва екологик муаммолар ҳаммамизни
таассурлаб турган муаммолар. Бундан келиб, уларни ҳал этишда
мамлакатнинг мустақиллиги учун жуда муҳим экономик, сиёсий ва социал
кадамлар тегишлидир. Шундай мақсадларни муваффақиятли амалга ошириш
учун давлатнинг янги ўринбосарлари ва халқаро саҳмийатлар билан
ҳамкорлиги муҳим рол ойнайди.
Бир неча мамлакатларнинг углерод-нейтралликга эришиш тажрибаси ҳам
умумий мулоҳазаларда кўрсатилган. Бу намуналардан мустасно, Япония
ҳамда бир неча Европа мамлакатлари қадамларни қўллаш орқали углерод-
нейтралликга эришиш мақсадларига етарли жавоб беришди.
Уларнинг тажрибаси ва янги илмий-технологик ишлар энг асосий
173
Европа Иттифоқи Комиссияси, https://commission.europa.eu/strategy-and-policy/priorities-2019-
2024/european-green-deal.
|
