25
kukunga aylantiriladi. Qattiq jismni kolloid zarrachalar o‘lchamida maydalash
uchun kolloid tegirmon,
vibrotegirmonlar, biserli maydalovchi qurilmalar
ishlatiladi.
2. Kondensatsiya usuli. Kondensatsiya jarayoni ikki xil bo‘ladi: fizikaviy
va kimyoviy kondensatsiya.
Fizikaviy kondensatsiya dispersion muhitga qattiq, jism bug’ining
yuborish usulidir. Bu usul bilan simob, selen, oltingugurt, fosfor zollari olinadi.
Kimyoviy kondensatsiya kimyoviy reaktsiyalar
natijasida qiyin eruvchan
birikmalar hosil bo‘lishiga asoslanadi.
Ularga:1) qaytarilish, 2) oksidlanish, 3)
almashinish, 4) gidroliz va
boshqa usullar kiradi.
qaytarilish: Ag
2
O + H
2
= 2 [Ag] ↓ + H
2
O
oksidlanish: 2H
2
S + O
2
= 2 [S] ↓ + 2 H
2
O
o‘rin olish: AgNO
3
+ KI = [AgI] ↓ + KNO
3
gidroliz: FeCI
3
+ 3H
2
O = [Fe(ON)
3
] ↓+ 3HCI
KOLLOID ERITMALARNI TOZALASH USULLARI.
Kolloid eritmalar hosil bo‘lganda ular tarkibida dispers fazadan tashqari,
ko‘p miqdorda kislota, asos va tuzlar ham bo‘ladi.
Kolloid eritma barqaror
bo‘lishi uchun eritmada elektrolitlar ma`lum miqdorda bo‘lishi kerak. Demak
ortiqcha miqdordagi elektrolitlarni chiqarib yuborish zarur. Bu jarayon kolloid
eritmani tozalash deyiladi. Kolloid eritmalarni
tozalash uchun dializ,
ultrafiltratsiya va elektrodializ usullaridan foydalaniladi.
Dializ usulida kolloid eritmalarni tozalash
Bu usulda ( yunonchadan
dializ – ikkiga ajratish) idishga tozalanishi
kerak bo‘lgan kolloid eritma solinadi. So‘ngra bu idish suv solingan boshqa
idishga tushiriladi (1-tasvirga qarang!). Idishdagi
suv vaqti-vaqti bilan
almashtirib turiladi.
