|
• Aniq eksperimental farazBog'liq Eksperimental psixologiya. Nishonova Z kurs ishi• Aniq eksperimental faraz
- asosiy sabab va laboratoriya
ornsidngi aloqa.
• Kksperimental maksimal
(yoki minimal)
ko‘rsatkichli faraz
- nuistaqillik va nomlanishning maksimal bilishlari bilan ko‘r-
satiladi. Faqatgina juda ko‘plab eksperimentlar natijalari asosida
isbotlanadi.
• Absolyut eksperimental farazlar
k o'p xarakterli eksperi-
mcntlarda o'tkaziladi.
Bir munosabatli eksperimental farazlar
bitta mustaqil va
mustaqil boMmagan holatlar orasidagi munosabatlarda o 'z aksini
topadi. Bu eksperimental farazni o ‘tkazish uchun bitta munosabatga
doimiy eksperiment o ‘tkazilgan boMishi, ikkinchisi esa unga
nazoratli hodisa boMishi kerak.
Ba’zi olimlar farazlarning statistik va fan turlarini farqlaydilar.
Fan farazlari
taklif etilgan muammolarning qarorlaridan shakllan-
gan.
Statistik farazlar
matematik statistika asosida shakllanadi.
Istalgan fan farazi statistik m a’lumotlami talab etadi. Har bir sabab
qonuniyatlar, aloqalarni yoki voqealami isbotlashda ko‘plab tushun-
tirishlar keltirishi kerak. Faraz ikkita tarkib: asosiy va alternativdan
iborat.
Statistik farazlar ikkita tushunchada qoMlaniladi:
N
(farqlanish haqidagi faraz) va N (ish haqidagi faraz).
Eksperimental faraz eksperiment tuzilmasi uchun, statistik
farazlar esa tomonlarni qayd etish uchun olinadi. Ular o 'z tuzil-
masiga ega va har biri dalillarga tayanadi. Bitta eksperimentni
tushuntirish uchun birgina emas, balki bir nechta nazariyalar hisobga
olinadi.
Shubhasiz, statistik farazlar juda zarur va eksperimental faraz
larning toMdiruvchisidir. Eksperimental farazlar birinchi o'rinda,
statistik farazlar esa ikkilamchidir. Farazlar mavjud nazariy borliq
bilimlari: dalillar, qonun-qoidalarsiz eksperiment oMkaza olmaydilar.
Nazariyani eksperimentda tekshirib boMmaydi. Nazariy xulosalar
universal hisoblanadi. Agar nazariyadan chiqadigan xulosalar ekspe
riment jarayonida tasdiqlanmasa, nazariy isbotlanmaydi.
Eksperiment natijasini ifodalovchi xulosalar assimmetrikdir,
y a’ni faraz inkor qilinishi mumkin boMgan, lekin hech qachon
qat’iyan qabul qilinmaydi. Har qanday faraz keyingi tekshirishlarda
tasdiqlanadi.
|
| |
