198
A
mf
o
ter oksidlar
Agar oksidlarning toifalanishini shu usulda ko’rgazma qilib tayyorlanib tushuntirilsa o’quvchilar
yaxshiroq eslab qoladi.
Kislotali oksidlar – asoslar yoki asosli oksidlar bilan tuz hosil qiluvchi oksidlar. CO2, SO2,P2O5
Asosli oksidlar - kislotalar yoki kislotali oksidlar bilan tuz hosil qiluvchi oksidlar. Na2O, CaO, FeO
Amfoter oksidlar – kislotalar bilan ham, ishqorlar bilan ham tuz hosil qiluvchi oksidlar. ZnO,
Cr2O3,Al2O3
Befarq oksidlar – tuz hosil qilmaydigan oksidlar. NO, CO, N2O
Mavzuni mustahkamlash qismiga yoki keyingi darsda o’tilgan mavzuni takrorlash qismida qo’llash
mumkin bo’lgan metodni taklif etmoqchimiz.
MgCl2
Bu bulutlar zanjiri deb nomlangan metod bo’lib, o’quvchilar ko’zi bilan bulutlar orasidan
oksidlarning tanlab mavzuni yaxshi eslab qolish imkoniyatini beradi. O’quvchilar mavzuni ko’zlari bilan
ko’rib, ularni eslab qolsa shu bilan birga mantiqiy fikrlash qobilyatini ham shakllantirishimiz kerak.
Endi mantiqiy fikrlashlarini shakllantirish uchun quyidagi metodni o’ylab topdik.
Al + Al + Al = 162
O + Al +Al = 140 C + O + Al = 55
CO + Al2O3 + C = ?
Endi buni isbotlab beradigan bo’lsak kimyoviy elementlarning atom massalarini hisobga olingan.
Masalan : Alyuminiyning molekulyar massasi 27 ga teng. Shundan foydalanib biz birinchi savolni
ishlaymiz.
(27*2)+(27*2)+(27*2)=162 Agar yaxshilab e’tibor bersak, Al ni ikkita ekanligini ko’ramiz. Endi
ikkinchi qatorni ishlaymiz.
140 – ((27 *2)+(27*2))= 32 32 :2=16 Demak bunda ham elementlar ikkitadan ekan. Uchinchi qatorni
ishlaymiz.
55 – 27 – 16 = 12 To’rtinchi ustunga o’tamiz.
(12 + 16) + (27 *2 + 16*3) + 12 = 142 Demak javob 142 ekan.
Xulosa qilib aytadigan bo’lsak, kimyo fani mo’jizakor fan hisoblanadi. Ko’pchilik kimyo fanini qiyin
yoki murakkab fan deb aytadi. Aslida unday emas kimyo fani juda ham qiziqarli va mo’jizakor fandir.
Kimyo fanining yaxshi bilgan inson qanday daromad olishning biladi. Chunki bu fan insonlarga yo’qdan
bor qilishni yoki tabiatdan olib daromad qilish imkoniyatini beradi. Shuning uchun muxtaram
Prezidentimiz Sh.M. Mirziyoyev tabiiy fanlarga ya’nikim kimyo –biologiya, geologiya fanlarini
rivojlantirish kerakligini aytib o’tdilar. Shunday ekan biz yosh pedagoglar bunga nisbatan javoban kuchli
bilimga ega bo’lgan yoshlarni tarbiyalashimiz kerak. Kuchli kimyogar yoshlarimiz Yurtimizni sha’nini
