217
fanlarni turlicha oʻzlashtirishlari bilan farqlanishini hisobga olish asosiy masalalardan hisoblanadi. Shunga
muvofiq ravishda oʻqituvchilarning ham bir- biridan oʻqitish uslubi, oʻquv-tarbiya jarayonini rejalashtirish
boʻyicha farqlanishini hisobga olgan holda har bir oʻqituvchining ma’lum vaqt davomida opedagogik
texnologiyaimal natijaga, ya’ni oʻquvchilarning koʻzda tutilgan darajada oʻzlashtirishlariga erishish
yuzasidan individual yondashuvlari mavjud.
Oʻquvchilarning shaxsiy sifatlarini hisobga olish asosida shu sifatlarni ijobiylashtirish va
rivojlantirish maqsadlariga erishish uchun darsda oʻquvchilarga mustaqil vazifalar berish, ularning mustaqil
hulosalar chiqarishlarini, bir- birlaridan oʻrganishlarini tashkil qilish, ularning oʻqishlari uchun qulay muhit
yaratishga alohida e’tibor berish talab qilinadi.Ta’lim bilan tarbiyaning uzviyligini ta’minlash.
Oʻquvchi shaxsiga yoʻnaltirilgan ta’lim amalga oshiriladigan ayrim noan’anaviy dars shakllarini
keltiramiz:
Shoʻngʻish darsi - ma’lum bilimlarni egallash uchun eng qulay muhitda boʻlish yoki shunday muhit
yaratish orqali mavzuni faol oʻrganish mashqlaridan iborat. Musobaqa darsi- oʻquvchilarning oʻzaro
musobaqalashuvini tashkil etish orqali bilimlarni mustahkamlash mashqlari.
Konsultatsiya darsi - dars jarayonida oʻquvchilarning oʻzaro hamda oʻqituvchining
konsultatsiyalarini tashkil etish orqali darsni oʻzlashtirish mashqi.
Ijod darsi - oʻquvchilarning mustaqil ijod etishlarini tashkil qilish darsi.
Sinov darsi - oʻquvchilarning oʻzlashtirishini turli shakllarda sinash tashkil qilinadigan dars.
Shubha bildirish darsi - dars mavzusi boʻyicha qoidalar, xulosalarni agar notogʻri deb hisoblansa,
nimalar boʻlishi mumkinligi haqida qiziqarli bahs va tahlillar oʻtkazish orqali yangi mavzuni tushuntirish
darsi.
Ijodiy hisobotlar darsi- oʻquvchilarning ayrim mavzular boʻyicha mustaqil oʻrgangan bilimlari va
xulosalari taqdimoti.
Umumlashtirish darsi - ilgari oʻtilgan mavzular boʻyicha olingan bilimlarni umumlashtirish
mashqlarini oʻtkazish darsi.
Ilmiy-fantastika darsi - oʻquvchilarning oʻrgangan bilimlari asosida ijodiy xayol, taxminlar oʻylab
topishlari mashqini oʻtkazish orqali mustaqil fikrlashlarini kengaytirish darsi.
Haqiqatni izlash darsi - dars mavzusiga doir ayrim masalalar yuzasidan oʻquvchilarning mustaqil
fikrlar bildirishni tashkil etish orqali haqiqatni aniqlash va mavzuni oʻzlashtirishni ta’minlash darsi.
“Paradokslar” darsi- oʻquvchilarning faolliklari va qiziqishlarini oshirish maqsadida oʻrganilayotgan
mavzuni har turli “paradokslarga” bogʻlab bayon qilish hamda tegishli tahlillar oʻtkazish asosida toʻgʻri
xulosalarni aniqlash darsi.
Seminar darsi- yangi dars mavzusiga doir savollar boʻyicha oʻquvchilarga oldindan berilgan
topshiriqlarni bajarish natijalari toʻgʻrisida ma’lumotlarni tinglash orqali sinfdagi barcha oʻquvchilar darsni
oʻzlashtirishlarini va bilimlarini mustahkamlashni ta’minlash darsi.
Ekskursiya darsi - bu darslarda oʻquvchilarni turli ob’yektlar: muzey, ziyoratgoh, korxona, ustaxona,
tabiat ob’ektlari, ilmiy muassasa, kollej, litsey va boshqalarga olib borish va tanishtirish orqali ularning
bilimlarini hayot bilan bogʻlash va kasbga yoʻnaltirish ishlarini amalga oshirib borish ta’minlanadi. Juda
uzoqdagi va borish qiyin boʻlgan ob’ektlarga, ular toʻgʻrisida filmlar, turli koʻrgazmali va boshqa
materiallar mavjud boʻlgan hollarda, ularni oʻquvchilarga namoyish etib, tushuntirish orqali
videoekskursiyalar tashkil etish ham munkin.
