91
amalga oshirish mumkin. Unga ko‘ra, o‘quvchilari bilan amalga oshiriladigan intellektual-ijodiy ishlar
tizimi va sifatiga quyidagi talablar qo‘yiladi:
– mashg‘ulotlar mavzusi va mazmunning munosabatdorlik;
– variativlik va komplekslilik;
– ijodiy faoliyatga qodir bo‘lgan shaxsning intellektual-ijodiy rivojlanishini afzal ko‘radigan,
umummilliy va milliy ahamiyatga ega oliy qadriyatlarni o‘zlashtirish jarayonida shakllantiriladigan tizim
hosil qiluvchi fazilat,
– “uning hayotiy faoliyati asosini barhayot insoniy qadriyatlar tashkil qilib, shaxs rivojlanishi va o‘z-
o‘zini boshqarishining eng oliy darajasi sanaladi”
– tarixiy-madaniy materialni o‘rganish davomidagi, murakkablashganlik,
– o‘quvchida kreativlik qobiliyatni rivojlantira olish;
– ularni o‘z-o‘zini kreativ rivojlantirishga yo‘naltirish.
Kreativ qobiliyatni o‘stirishga qaratilgan bunday faoliyat(idrok qilish, axborot materiallarini ijodiy
tayyorlash, ularning turli o‘quv auditoriyalarida ijtimoiylashtirish) o‘quvchilar uchun qiziqarli bo‘lib,
ularning ehtiyojlariga mos keladigan, ahamiyatli, zarur o‘quv faoliyati hisoblandi. Bunday faoliyat,
ayniqsa, yuqori sinf o‘quvchilarini o‘ziga jalb qiladi. Bu yosh davri idrok qilish, ijodiy faollik, shakllangan
intellekt, ijodiy potensial, ijtimoiy-kommunikativ faoliyatga intilish, intellek tual-ijodiy rivojlanish,
takomillashishga intilishning kuchliligi bilan ajralib turadi. O‘smirda nafaqat ijodiy- intellektual, balki
muloqot qilish, ijtimoiy faoliyatga intilish, ommaviy axborot vositalari, milliy va jahon madaniyatiga
qiziqish, o‘z bilimlari bilan o‘rtoqlashish kabi ijtimoiy-komunikativ qobiliyatlar ham shakllanadi. Unda
oldindan sezish, rejalashtirish, mas’uliyat, qat’iyat, o‘z-o‘zini boshqarish, nazorat qilish kabi emotsional,
intellektual va irodaviy xususiyatlar faollashadi. Zarur shart-sharoitlar ta’minlanganida, unda “o‘z-o‘zini
baholash, individualligi va betakrorligi”ni [4] tushunib yetish, bir so‘z bilan aytganda, kreativlikning tarkib
topishi, estetik did, ma’naviy-axloqiy dunyoqarash, ijtimoiy faollikka ehtiyoj, sinfdan tashqari tadbirlarda
faol ishtirok etish, e’tirof etilish va ma’qul- lanishga ehtiyojning kuchayishi kuzatiladi. Bu yoshdagi
o‘smirlar xalqimizning tarixi va madaniyatiga katta qiziqish bilan qaraydilar. Bu qiziqishlarini yuzaga
chiqarish uchun o‘z yurti tarixiy-madaniy yodgorliklarini kreativ o‘rganish lozim. Bu jarayonda sinfdan
tashqari mashg‘ulotlarda “Sayohat darsi”, “Ziyorat darsi”, “Moziyga bir nazar” kabi dars mashg‘ulotlaridan
o‘rinli foydalanish maqsadga muvofiq. Natijada bola shaxsining mavzuni o‘zlashtira olishida, dars sifat
samarador- ligini oshishida, guruhda va sinflarda o‘quvchilarning intellektual-ijodiy talablar darajasida
ma’naviy-ma’rifiy bilimlarini rivojlanishi uchun muhim tayanch o‘rinlardan biridir.
Foydalanilgan adabiyotlar
1.
Mirziyoyev Sh. Bugun ma’rifatga e’tibor qaratish har qachongidan ham muhimdir.
Elektron resurs. https://www.gazeta.uz/uz/2016/10/19/ustuvor/.
2.
Formirovaniye intellektualnogo, duxovno-nravstvennogo i fizicheskogo potensiala
obuchayuщixsya obщeobrazovatelnoy shkolы Respubliki Uzbekistan na sovremennom etape: Uchebno-
metod. posobiye dlya uchiteley i vospitateley/ Ped. fanlari doktori, prof. R.X. Jo‘rayevning umumiy tahriri
ostida. – T., 2005. – 190 b.
3.
Karimov I.A. Yukcak ma’naviyat – yengilmac kuch. – Toshkent: Ma’naviyat, 2008. – 176
b
4.
Psixologiya i pedagogika. – M., 1998. – 311 b.
