|
Xavflar kvantifikatsiyasi
|
| bet | 108/201 | | Sana | 20.06.2024 | | Hajmi | 7,87 Mb. | | #264582 |
Bog'liq Αquv – uslubiy majmuaning tarkibiXavflar kvantifikatsiyasi
Murakkab tushunchalarni sifatini, xususiyatini, oqibatini aniqtashda sonli tavsiflarni joriy qilinishidir. Amalda kvantifikatsiyaning sonli, balli, darajali, tezlanishli (m/sek; km/soat), magnitudali va boshqa usullari qo'llaniladi. Xavflar oqibatini baholashda “tavakkal” qo’llaniladi. Tavakkal- xavflarni son jihatidan baholashdir. Xavflarning oqibatini sonli baholashda u yoki bu ko'ngilsiz oqibatlar sonini muayyan davrda (chegarada, vaqtda, xududda) bo'lishi mumkin bo'lgan songa nisbatidir.
MISOL-1 Biror ishlab chiqarishda, agar har yili 15000 odam o’lsa, o’rtacha ishlaydiganlar soni 15 mln. bo`lsa, u holda inson o’limi tavakkali quyidagicha topiladi:
O’lim tavakkali = (1,5*104)/(i,5*10-4) = l*108
MISOL-2 Biror mamlakat aholisi 200 mln.bo’lsa, turli xavf-xatarlar oqibatida 500 ming odam o’lsa, u holda mamlakatdagi aholining o’lish tavakkali quyidagicha bo’ladi:
O’lim tavakkali= (5·10·3)/(2·10·-3) =2,5·106
Xavf identifikatsiyasi
Identifikatsiya – so`zi o`rganish, isbotlash, tasdiqlash, ma`nolarini anglatadi. Masalan, dorishunoslikda birorta dori-darmonni to`liq identifikatsiya qilmasdan turib, uni kasallarga tavsiya etib bo`lmaydi. Jumladan, antibiotiklar sinfiga kiradigan ampitsilin dorisini tarkibi, kimyoviy tuzilishi va hususiyatlari isbotlanishi zarur.
Xavflarning identifikatsiyasini o`rganish esa biroz qiyinroq. Bunda har bir xavfni kelib chiqish sabablari, hususiyatlari va oqibatlarini o`rganishni taqazo qiladi. Chunki har bir xavfni yuzaga kelishiga sababchi omillarni, zarar keltirish darajalari, salbiy oqibatlari va boshqa hususiyatlari bo`ladi. Mana shu ko`rsatkichlar aniqlangandan keyingina xavfning nomini ayta olamiz.
Masalan, termik yoki radiatsiya xavflari yoki oqsil va yashur kasalligi yoki gerbetsid va biologic ta`sirlar va xokazo.
Xavflarni identifikatsiya qilishda albatta xavflarning nomenklaturasi aniq o`rganilgan bo`lishi lozim. Chunki xavfning aniq turini, nomini bilmasdan turib, uning keltiradigan talofatlarini, oqibatlarini o`rganib bo`lmaydi2.
2. Тожиев М.Х., Нигматов И.. Ҳаёт фаолияти хавфсизлиги.(лотин имлосида ўкув қўлланма) –Т.: “Тафаккур-Бўстони”, 2012 йил. – 170
Demak, xavflarni o`rganishda xavf-sabab-oqibat tushunchalari bir-biri bilan bog`liqlikda bo`ladi.
Mana shu uchchala tushunchalar ko`ngilsiz hodisaning asosiy ko`rsatkichlari hisoblanadi. Ko`ngilsiz hodisaning oqibatlari turli ko`rinishda bo`ladi.
Misolda oqibat havo transportini yaroqsiz holga kelishi, odamlarning turli darajada jarohat olishi, o'lim bo`lishi yong`in chiqishi, portlash yuz berishi, buzilishlar, atrof-muhitni zararlanishi va boshqa ko'ngilsiz hodisalar kiradi. Yoki:
Xulosa
Ma`lumki, har qanday pedagogik texnologiya ta`lim jarayonini rivojlantiruvchi yangi tamoyillarga asoslangan bo`lib taxsil oluvchi shaxsini shakillantirishga asoslangan va unda ma`lum malaka hamda ko`nikma hosil qilishga mustaqil fikrlashga yo`naltirilmog`i talab etiladi. So`nggi vaqtda ma`ruza materiallarini o`quvchi talabalarga etkazishda prezentatsiya shaklida ayniqsa multimediyali usulda namoyish etish o`ziga xos amaliy ahamiyat kasb etmoqda.
Shu nuqtai nazardan mazkur makakaviy ishning maqsadi “Hayot faoliyati xavfsizligi” fanidan prezentatsiya materiallarini tayyorlashga qaratilganligi dolzarb bo`lib, Tarmoq markazidagi malaka oshirish jarayonida olingan nazariy bilim va
ko`nikmalar hamda orttirilgan tajribalar asosida “Hayot faoliyati xavfsizligining asosiy tushunchalari va ularning mazmuni” ga oid mavzuni prezentatsiya shaklida taqdimot qilishga qaratigan. Muhimi shundaki prezentatsiya materiallarini tayorlashda tinglovchi malakaviy ish ro`yxatidagi o`z hammuallifligida yaratilgan yangi o`quv adabiyotlari materiallaridan foydalangan.
Ta`kidlash joizki ushbu prezentatsiya materiallaridan oily ta`lim tizimidan tashqari malaka oshirish va qayta tayorlash tizimida ham foydalanish mumkin.
|
| |
