199
chastotasi
n
2
;
-
uzatishlar soni
u – kuch oqimi yo`nalishi bo`yicha burchak tezliklarning
yoki aylanish chastolarining nisbati
u =
ω
1
/ω
2
=
n
1
/
n
2
.
Tishli uzatmalar (3.4.2-rasm) tishli ilashish vositasida vallar o`rtasida
aylanma harakatni burchak tezliklari va momentlarini o`zgartirgan
holda uzatish
hamda aylanma harakatni ilgarilanmaga yoki teskarisiga o`zgartirish
vazifasini
bajaradi.
3.4.2-rasm. Tishli uzatmalar
Bu uzatmalar juda ham ko`p tarqalgan.
Afzalliklri:
ular ishonchli; uzatish sonini bir xilligini ta`minlaydi; F.I.K.
katta; ishlatish oson va chidamli.
Kamchiliklari: yasash qiyinligi; montaj qilishda katta aniqliq talab etiladi;
katta tezliklarda shovqin yuqori bo`ladi.
Tishli uzatmalarning kinematik va geometrik parametrlarining [ГОСТ
16530-83, ГОСТ 16531-83] bo`yicha belgilari 3.4.3-rasmda keltirilgan.
Tishli uzatmaning uzatishlar nisbati i (u) deb yetaklovchi tishli g`altak
200
burchak tezligining yetaklanuvchi g`altakning burchak tezligiga
nisbatiga aytiladi
[ГОСТ 16530]:
𝑖 =
𝜔
1
𝜔
2
=
𝑛
1
𝑛
2
Tishlarning aylanma (o`qli, normal) moduli
m
t
(
m
x
,
m
n
) – chiziqli qiymat
bo`lib, tishlarning aylanma (o`qli, normal) qadamidan
π marta kichik:
𝑚 =
𝑝
𝜋
3.4.4-rasmda tishli uzatmalarning geometrik parametrlari ko`rsatilgan.
To`g`ri tishli silindirik g`altaklar uchun ajratuvchi diametr quyidagicha aniqlanadi:
d=m∙z
