^J- rn on ^t* rn on on on on
o oo 40 ГЧ oo 40 40 oo CN 40 ГЧ 40 CN
0П on rn on m CN CN rn ^3- ^1"
on on
40 40 ON ГЧ ON ON ГЧ oo ГЧ ГЧ o CN о
^f- on ^f- тГ on on on on on on
on on on on on on on on on on on on on on on
о on о on о on о on c? on o^ on о on о
40 40 r^- oo oo ON ON о o ' *—< гч CN rn СП on m m rn rn m rn T1-
ON _Ц 40 CN ON CN CN CN гч CN
^J- on on on on ^t- on on on on on on on on
Tl- 40 40 40 ON T3-
on ГЧ ГМ ГЧ ^f- ГП m
40 oo CN 40 40
on m on Tf-
X on X X
X ON X X
ON 40 40
on
ГЧ ГЧ
on on
ON 40
^1- ^}-
oo oo ГЧ 40 oo 40 oo 40 40 40 40 oo 40 40 ГЧ on on ^t- m ГЧ ГП CN
oo CN 40^ oo CD Tt oo C—N 40^ o^ oo CN
o " os ON ON ON ON o ' о o ' T —г CN ГЧ CN rn
ГЧ гч CN CN CN CN ГЧ CN CN
X
ГЧ oo 40 ГЧ ГЧ ГЧ гм ON oo 40 40 ГЧ
m rf on on Ti- Tj- rn 'xf- on "nT
ON ГЧ CN oo
on Tj- on on on m
X ON
X ON
T^-
X
rn on on
ГЧ 40 ON 40
on on on
X on
CN oo oo CN
X
X
on on on on
X ^r
oo 'чГ CN CN 40 oo CN oo CN 40
rn rn ^j- m 4vl" rn m on Tsf- m
<3 CN 40^ 00 CD 40^ oo o^ CN 40^
—г —г —г —г —г CN CN CN CN CN on on rn rn
Mato valining friksioni prujinalarini ortiqcha siqib yuborish tavsiya etilmaydi, chunki bu holda to'qimaning tarangligi ortib ketadi va friksionning tez yedirilishiga olib keladi. Friksionning siqilishi boltlar (23) yordamida o‘zgartiriladi. Mato valining uch lari siquvchi moslamalarda qulf yordamida erkin qisilishi kerak. Ularni o‘matish sozlovchi bolt (42) yordamida amalga oshiriladi.
To‘qima rostlagichining yaxshi ishlashida muntazam ravishda aylanuvchi qismlarini moylash va xizmat ko‘rsatish muhim ahamiyatga ega.
To‘qima rostlagichning nosozliklari
To‘qima rostlagichning nosozliklari to'qimada nuqsonlar hosil bo‘lishiga sabab bo‘ladi. Bu nuqsonlar, asosan, tishli gildirak (12) ning vtulkasi moylanmaganligi sababli val (9) ning yaxshi aylan- masligi, tishli gildiraklar yaxshi o'matilmaganligi hamda ular ning orasiga ip va to'qima boiaklari tushib qolganligi natijasida sodir boiishi mumkin (8.3-rasmga qarang). Natijada to‘qimaning arqoq bo'yicha zichligi notekis boiadi, ya’ni valyan oson aylan- gan paytda zichlik kamayadi, sekin aylangan paytda zichlik ortadi. Bu nuqsonni oldini olish uchun valyan yengil aylanishiga erishish lozim.
Mato valining notekis o'matilishi valyan va mato vali o'rta- sidagi taranglikning buzilishi, va natijada, to'qimaning tuzilishi notekis boiishiga olib kelishi mumkin.
«Somet» dastgohining elektron to‘qima rostlagichi
8.4-rasmda elektron to'qima rostlagichining (ETR) prin- sipial chizmasi keltirilgan. To'qima rostlagichining elektr dvi- gatel (1) dan Z { Z2 Z3 Z4 Z5 Z6 tishli gildiraklari , Z7 chervyagi
va Z8 chervyak g'ildiragi orqali harakat valyan (2) ga uzatiladi.
Mikroprotsessor (3) ga to'qimaning arqoq bo'yicha kerak boigan zichlik qiymati kiritiladi. Mikroprotsessor, o'z navbatida, o'zgartiruvchi moslama (4) ga berilgan xabarlami yetkazib beradi. O'zgartiruvchi moslama bu xabarlarni elektr tokiga aylantiradi va elektr dvigatel (1) ga berilayotgan tok miqdorini zichlikka mos ravishda belgilaydi. O'zgarmas tokda ishlovchi elektr dvigatel (1) belgilangan tezlikda (tok miqdoriga qarab) aylanadi va tishli uzatmalar orqali valyanni aylantiradi va to'qima tortib olinadi.
8.4-rasm. Elektron to‘qima rostlagichi:
7 — elektr dvigatel; 2 — valyan; 3 — mikroprotsessor; 4 — o'zgartiruvchi
moslama; 5 — tishli gardish; 6,7 — datchiklar.
Ayni paytda tishli gardish (5) va datchiklar (6,7) yordamida elektr dvigatelning amaldagi tezligi nazorat qilinadi. Agar elektr dvigatelning amaldagi tezligi belgilangan tezlikka mos kelmasa, mikroprotsessor jarayonga kerakli o‘zgartirishlar kiritib, amal dagi tezlikni belgilangan tezlikka tenglashtiradi. Agar amaldagi tezlikning belgilangan tezlikdan o‘zgarib ketishi muntazam ravishda sodir boiaversa, dastgoh to‘xtab qoladi. Ikkita dat- chikning mavjudligi dastgoh to‘xtab turgan paytda to‘qimani tortib olish yoki bo‘shatish jarayonlarini nazorat qilish imko- nini beradi.
Nazorat savollari
To‘qima rostlagichning vazifasi nimalardan iborat?
To‘qimani qo‘lda bo‘shatish va tortib olish qanday amalga oshiriladi?
To'qimaning arqoq bo'yicha zichligi qaysi oraliqda va qanday o‘zgartiriladi?
Mato valiga harakat uzatuvchi friksionning vazifasi nimadan iborat?
Elektron to'qima rostlagich qanday ishlaydi?
Elektron to'qima rostlagichda arqoq bo'yicha zichlik qanday o'zgartiriladi?
STB dastgohida nechta almashtiriluvchi tishli g'ildirak o'matilgan?
Mato validagi to'qimani yechib olish tartibi qanday?
Valyan sirtidagi qoplama turi nimaga qarab tanlab olinadi?
BOB
TANDA IPLARINI UZATISH VA TARANGLASH
To‘quv g‘altagi. Tanda iplarining tarangligi
Tayyorlov boiimida ohorlangan tanda iplari maxsus katta to‘quv g‘altaklariga o‘ralib, to‘quv bo‘limiga keltiriladi. To‘quv g‘altaklari, asosan, silindrik metall quvur shaklida bo‘lib, ikki tomoniga gardishlar o‘rnatilgan. To‘quv g‘altaklariga o‘ralgan tanda iplari soni, ularning uzunligi va o‘ram zichligi to‘qiladigan to'qima tuzilishi va tarkibiga bogiiq.
To‘quv g‘altagi tanda uzatuvchi va taranglovchi mexanizm ning asosiy qismi boiib, unga o‘ralgan iplar sifati, g‘altak qism- larining yaxshi holatda boiishi ish unumdorligini oshirishda katta ahamiyatga ega. G ‘altakka iplar qat’iy silindr shaklida o‘ralishi, o‘ramlarda ezilgan va bo‘rtib chiqqan joylari boimasligi kerak.
Dastgohga o‘rnatilgan to‘quv g‘altagidan to'qimaning bir elementi hosil boiishiga sarflanadigan tanda ipi maium taranglikda uzatib turiladi. Tanda ipi tarangligi to‘qima turiga qarab har xil boiib, uning qiymati tajribadan aniqlanadi. Iplaming tarangligi yetarli boimasa, to'qimada arqoq iplar bo'yicha zichlik ham yetarli boimay qolishi mumkin. Tandaning taranglik darajasi iplaming uzilishiga bevosita ta’sir qiladi: uzilishlar soni ko'payib ketishiga sabab taranglikning ortishi ham, kamayishi ham boiishi mumkin.
Taranglik kamayib ketsa, homuza hosil qilish jarayonida har xil shodalardagi tanda iplari bir tekisda boimasligi natijasida arqoqtashlagichlar ta’sirida uzilishi mumkin; taranglik ortib ketsa, tanda iplari taranglik kuchi ta’sirida uzilishi mumkin.
To'quv g'altagida tanda iplari sarf boiishi bilan o'ram dia metri kamaya boradi, natijada taranglik o'zgarishi va to‘qima sifatiga ta’sir qilishi mumkin. Taranglik oshsa, to'qimada arqoq iplari bo'yicha zichlik ortadi, taranglik kamaysa, to'qima tuzilishi va tarkibi notekis boiishi mumkin. To'qima hosil boiishi bilan sarf boiayotgan tanda iplarini m aium bir taranglikda uzatish vazifasini tanda uzatuvchi va taranglovchi mexanizm bajaradi. Bu mexanizmlar ishlash prinsipiga ko'ra tanda rostlagichlar va tanda tormozlariga bo'linadi.
Tanda rostlagichlarda tanda uzatish uchun to‘quv g'altagiga dastgohning biror harakatlanuvchi qismidan harakat uzatiladi. Tanda tarangligi esa maxsus moslama yordamida hosil qilinadi.
Tanda tormozida to‘quv g‘altagi tanda iplarining tarangligi ta’sirida aylanma harakatga keladi, taranglik ma’lum miqdorda b o ii shi uchun g'altakning aylanishiga maxsus moslama qarshilik qiladi.
Tanda rostlagichlar
Mokisiz STB, ATPR to‘quv dastgohlarida friksion tanda rostlagichlar o‘matilib, bu rostlagichlar tanda ipi uzunligini ip tarangligiga bogiiq holda uzatadi, ya’ni taranglik kamayganda uzatilayotgan ip uzunligi kamayadi yoki umuman to'xtatiladi.
|
