400 60 8 D0 n /0 . ,
" = 21610 = ’ 9 Ш/ SOatda-
Dastgohning amaliy ish unumdorligi. To‘quv dastgohining nazariy unumdorligi topilganda, uni shu vaqt mobaynida «uz luksiz ishlaydi», deb hisoblanadi. Amalda dastgoh, masalan, 1 soat mobaynida uzluksiz ishlay olmaydi, ayrim sabablar — tanda yoki arqoq iplarining uzilishi, yangi to‘quv g‘altagining o‘rnatilishi va boshqa sabablar bilan to'xtaydi. Demak, dastgohning amaliy (haqiqiy) unumdorligini aniqlash uchun uni vaqt birligida foydali ishlagan vaqtini bilish lozim. To‘quvchilik amaliyotida bu vaqtni foydali vaqt koeffitsiyenti (FVK) bilan ifodalanadi. Shunday qilib, dastgohning amaliy unumdorligini aniqlash uchun (1) formulaga FVK kiritilishi lozim, ya’ni:
( 2 )
Foydali vaqt koeffitsiyentini quyidagi formuladan aniqlash mumkin:
FVK = ' h (3)
bu yerda, t — dastgohning ish unumdorligini hisoblashdagi vaqt, min;
t{ —hisob vaqtidagi dastgohning to‘xtab turish vaqti, min. Masalan, dastgoh 8 soatli ish kunida 32 min to‘xtab turgan, qolgan vaqtda uzluksiz ishlab mahsulot ishlab chiqargan, u holda:
FVK = 4§4 8032 = 0,933 FVK ham m a vaqt 1 dan kichik bo'ladi.
To‘quv dastgohining bekor to ‘xtab turishi texnologik va tashkiliy-texnikaviy sabablarga bogiiq. To‘xtashlar soni esa texnologik jarayonning takom illashtirilganligi (xomashyo sifati, tanda va arqoq iplarining uzilish soni, o‘ramlardagi xomashyo va matoning hajmi va h.k.), jihozlarning texnik holati (dastgoh mexanizmlarining nosozligi, ularning qaytarilish
soni va shunga o‘xshashlar), to‘quvchining malakasi (ish amal- larini to‘g‘ri va tez bajarishi, dastgohni yaxshi boshqarishi) va ishlab chiqarishda mehnatning to‘g‘ri tashkil etilganligiga bogiiq.
To‘quvchilikda ko‘p dastgohni boshqarishda nosozlikning bir vaqtda sodir boiishi bilan bogiiq holda dastgohlar to‘xtab turadi. Dastgohlarning bunday to ‘xtab turishi, aytaylik to ‘- quvchi bir dastgohda tanda uzuglni bartaraf etgan paytda boshqa dastgohda ham ip uzilganligi uchun dastgoh to'xtab turadi. Bunday to‘xtashlarni va ularga sarflanadigan vaqtni kamaytirish, ishlab chiqarishda ishlayotgan har bir ishchining asosiy vazi- fasidir.
Yuqoridagi misol uchun (2) va (3) formulalardan foydalanib dastgohning amaliy unumdorligini aniqlaymiz:
Ya = " o, 933 = 82,9 m / 8 soat.
Arqoq bo‘yicha turli to'qima ishlab chiqaruvchi dastgohlar unumdorligini taqqoslash uchun vaqt birligida tashlangan arqoqlar sonini ta’riflovchi unumdorlikni aniqlash qulay. Bu holda dastgoh unumdorligi quyidagi formula bilan aniqlanadi:
Ya = n t FVK arqoq/ soat. (4 )
Bizning misolda Ya = 400 •60 0,933 = 22392 arqoq/soat.
Tarkibi bir xil boigan, lekin taxlash eni turlicha boigan dastgohlar unumdorligini taqqoslashda quyidagi formulalardan foydalaniladi:
Y^ = ti t FVK arqoq; metr/soat. (5)
Yuqoridagi misol uchun
y j1 = 400 60 1,55 0,933 = 34720 arqoq; metr/soat.
To‘quv dastgohining unumdorligini, shuningdek, m2/soatda ham aniqlash mumkin:
|
