|
0 ‘zbekist0n respublikasi oliy va
|
| bet | 91/109 | | Sana | 14.02.2024 | | Hajmi | 22,48 Mb. | | #156599 |
Bog'liq TO‘QUYCHILIK MAXSUS TEXNOLOGIYASI VA JIHOZLARI ALIMBOYEV (1)T/r
|
Ko'rsatkichlar
|
To
I nav
|
qima navi, b
II nav
|
all
III nav
|
1
|
Ip gazlama
|
10 gacha
|
20 gacha
|
-
|
2
|
Shoyi gazlama
|
20 gacha
|
40 gacha
|
60
|
3
|
Jun gazlama
|
12 gacha
|
25 gacha
|
50
|
4
|
Kanop gazlama
|
10 gacha
|
40 gacha
|
-
|
'
Quyidagi jadvalda to'qimadagi nuqsonlarni ballarda baholash keltirilgan:
14.2-jadval
T/r Nuqsonlar
Nuqsonlarni baholash, ball
-
|
ip gaz
|
shoyi gaz
|
jun gaz
|
lamalar
|
lamalar
|
lamalar
|
1 Tanda ipining
|
2
|
1
|
2
|
yetishmasligi
|
|
|
|
2 Tanda ipining yetish
|
21
|
4
|
13
|
masligi, 21 sm.danoshsa
|
|
|
|
3 Bir yoki ikki arqoq ipining to'qima eni
|
2
|
4
|
2
|
bo'ylab yetishmasligi
|
|
|
|
4 (3) banddagi nuqson
|
21
|
61
|
25
|
to'qima bo'lagi bo'yicha
|
|
|
|
5 To'qima naqshining
|
5
|
1
|
1
|
buzilishi
|
|
|
|
6 (5) banddagi nuqson
|
21
|
21
|
7
|
to'qima bo'lagi
|
|
|
|
bo'yicha
|
|
|
|
7 Moy dog'i 4 sm.gacha
|
3
|
1
|
2
|
8 (7) banddagi nuqson
|
sifatsiz
|
|
41
|
to'qima bo'lagi
|
|
|
|
bo'yicha
|
|
|
|
To‘qima nuqsonlarini tekshirish va to ‘qima uzunligini o‘lchash uchun tekshirish va hisoblash bo‘limlarida saralash mashinalaridan foydalaniladi. Bu mashinalar tekshirish stoli bilan ta’minlangan va to'qima enini o‘lchash uchun metall chizg‘ich o'rnatilgan hamda tekshirish stoliga xira oyna qo‘yilgan bo‘lib, ichki tomonidan yoritiladi, bu tekshirishni yengillash- tiradi. Stol qiyaligini 30° gacha burchakka o‘zgartirish mumkin.
Mashinada ikkita hisoblagich bo‘lib, bittasida to‘quvchilar to ‘qigan to ‘qima uzunligi hisoblansa, ikkinchisida to ‘qima bo‘lagining butun uzunligi hisoblanadi. Har bir to'quvchining to‘qimasi yoki bo‘lakni hisoblab bo‘lgandan so‘ng ko‘rsatkichlar olib tashlanadi. Tekshirib bo‘lingan to‘qima valga o‘raladi yoki taxlanadi.
To‘qima (2) val (1) dan chiqib, tekislangan holda yo‘nalti- ruvchi valik (3) va tekshirish stoli (4) dan o‘tadi. Tekshirish stoli- dan o‘tayotgan (14.12-rasm) to‘qimani nazoratchi nazorat qiladi.
3
14.12-rasm. Saralash mashinasining texnologik sxemasi:
1 — val; 2 — to'qima; 3, 5 — yo'naltjruvchi vallar; 4 — tekshirish stoli;
6 ,8 ,10 — tortuvchi vallar; 7 ,9 — tushuvchi vallar; II — valik.
Tekshirish stolidan o‘tgan to‘qima yo‘naltiruvchi valik (5), to ‘qimani tortuvchi valiklar (6,8,10) dan o ‘tadi. Tortuvchi valiklarning yuzasi g‘adir-budur rezina bilan qoplangan bo‘lib, bu ishqalanishni oshiradi. Tortuvchi valiklar orasida tushuvchi valiklar (7) va (9) o‘rnatilgan. Bu valiklar to'qima ustida bo‘lib, bo‘sh o‘rnatilgan. To‘qima tarangligi o‘zgarganda ular tik hara- katlanib, taranglikni bir xilda ushlab turadi. Undan so‘ng to'qi- ma valik (11) ga o‘raladi.
Har ikkala hisoblagichga harakat tortuvchi valik (8) dan uzatiladi. U tekshirish stolidan o‘tgan to'qima uzunligini ko'r- satadi.
To'qimani valik (11) dan stolga ham taxlash mumkin. Buning uchun valik o‘miga stol qo‘yiladi va taxlagich asbobi o‘matiladi.
To‘qima tekshirilib va o‘lchanib boiingandan so‘ng har bir bo'lak uchun talon yoziladi. Bu talon asosiy hujjat boiib, to'quv- chilaming ishini hisoblash uchun kerak. Talonda to'qima navi ham ko‘rsatiladi.
To'qima yuzasidagi ip uchlari, momiq, tugun va boshqalarni tozalash uchun tozalash mashinalaridan o'tkaziladi. To'qima (1) (14.13-rasm) yo'naltirish valigi (2) orqali taranglash valigi (3) va
14.13-rasm. Tozalash mashinasining texnologik sxemasi:
1 — to'qima; 2, 3, 5, 9, 17, 19, 20 - vallar; 4 - tekislash moslamasi;
6 - tozalash kamerasi; 7, 14 - cho'tkalar; 8, 13, 15, 16 — quvurlar;
10, 11 - pichoqlar; 12 — charxlash moslamasi; 18 — taxlagich.
tekislash moslamasi (4) orqali o‘tadi. Bu moslama to‘qimani tekislab taranglaydi. Undan so‘ng to‘qima yuqori va pastki yo'nalti- ruvchilar (2) dan va tormozlash valigi (5) dan o‘tib, tozalash kamerasi (6) ga kiradi. Bu kamerada to'qima to‘rtta dumaloq cho‘tka (7) bilan tozalanadi. Cho‘tkalar to‘qima harakatiga teskari aylanishi hisobiga uning yuzasida yopishib qolgan momiq, ip va boshqalarni yaxshi tozalaydi. Bundan tashqari, to‘qimadagi tugun va iplar yuzaga chiqariladi. To‘qimadan olingan chang momiq, ip va boshqa narsalar quvur (8) orqali havo yordamida so‘rib olinadi. Shundan keyin to‘qima yo‘naltiruvchi valiklardan o'tib, to‘rtta tozalash moslamali tarashlash apparatiga keladi. Har bir tarashlash moslamasida (24) ta pichoq o‘rnatilgan val (9), yassi pichoq (11) va yo‘naltiruvchi pichoq (11) lardan iborat. To‘qima yuzasini yaxshi qirtishlash uchun qirquvchi val (9) o‘q bo‘yicha 5 mm siljiydi, bu qirqish tishlarini charxlaydi. Charxlash uchun moslama (12) o‘matilgan. Tarashlash moslamasi to‘qima yuzasiga chiqib qolgan hamma tugun, ip va boshqalarni qirqib oladi; ular
quvur (13) orqali havo yordamida chiqarib yuboriladi.
Tarashlash apparatidan chiqqan to‘qima yo‘naltirish valiklari orqali ikkita yassi cho‘tka (14) orasidan o‘tadi. Bu cho‘tkalar qirqilgan, lekin to‘qima yuzasida qolib ketgan iplardan tozalaydi. Bu yerda ham havo yordamida iplar quvur (15) orqali so‘riladi. Undan so‘ng to‘qima tortuvchi valiklar (16) dan o'tadi.
To‘qima bundan keyin yo‘naltirish valigi (17) dan o‘tib, taxlagich (18) ga keladi. Bu mashinadan turli tolalardan tayyorlan gan to‘qimalarni, tez va ko'p elektrlanadigan to‘qimalardan tash qari, o ‘tkazish mumkin.
Shuningdek, saralash, o‘lchash va tozalash boiimida to'qima- ni oichash va bir metr uzunlikda taxlash uchun o'lchash-tax- lash mashinalaridan foydalaniladi. To'qima (1) (14.14-rasm) o‘ram
dan chiqib, taranglash moslamasi (3) dan, tortuvchi juft valiklar (4) dan va to‘plovchi valik (5) dan o'tadi. Undan so'ng stol (6) va to'qima milkida o‘rnatilgan to‘qima yo‘naltiruvchi (7) dan o‘tadi. Bu moslama to'qima enini va taxlash yo‘nalishmi bir xilda ushlab turadi. To‘qima yo‘naltiruvchi valik (8) dan o‘tib, taxlagich (9) ga boradi. Taxlagich gorizontal yo‘nalishda ilgari- lanma-qaytma harakat qilishi hisobiga ikkita qisqich (10) ora- sida to'qima taxlanadi.
14.14-rasm. Taxlash mashinasining sxemasi:
1 — to'qima; 2 — o'ram; 3 —taranglash moslamasi; 4 —tortuvchi vallar;
5 — to'plovchi val; 6 —stol; 7 — yo'naltiruvchi; 8 — val; 9 —taxlagich;
10 — qisqich; 11 — pastki reyka; 12 — ustuncha.
Nazorat savollari
To'qima nuqsonlarining qanday turlari mavjud?
To'qima nuqsonlari qanday baholanadi?
Tozalash mashinasi qanday ishlaydi?
To'qimalami uzluksiz tekshirish, o'lchash va tozalash ishi qanday tashkil etiladi?
6. To'quv dastgohi mexanizmlarining noto'g'ri ishlashi natijasida to'qimada qanday nuqsonlar paydo bo'lishi mumkin?
BOB
TO‘QUV DASTGOHLARI VA TO‘QUVCHINING ISH UNUMDORLIGI Dastgohning ish unumdorligi
To'quv korxonalarining ishlash samarasini aniqlovchi asosiy omillardan biri uskuna va to‘quvchining mehnat unumdorligidir.
Unumdorlik m aium vaqtda ishlab chiqarilgan mahsulot miqdori bilan belgilanadi.
To‘quv dastgohlarining unumdorligi ularda bir soatda qancha pogon metr to‘qima to‘qilganligi yoki shu vaqtda qancha arqoq ipi tashlanganligi bilan, ayrim hollarda soatiga necha kvadrat metr to‘qima to'qilganligi yoki necha metr arqoq ipi tashlanganligi bilan ham ifodalanadi.
Dastgohlarning nazariy va amaliy ish unumdorligi farqlanadi.
Dastgohning nazariy ish unumdorligi dastgoh vaqt birligida to ‘xtamasdan ishlaganda, qancha mahsulot ishlab chiqarishi mumkinligini ko‘rsatadi. Uni quyidagicha aniqlash mumkin:
u " =^T F m/soat’
bu yerda, n — dastgoh bosh valining aylanishlari soni, min;
Z — dastgohda to'qilayotgan matolar soni;
Pa — to'qimaning arqoq bo'yicha zichligi, ip/10 sm.
Formula (l)dan ko'rinib turibdiki, to ‘quv dastgohining nazariy ish unumdorligi awalo bosh valning aylanish tezligiga bogiiq ekan.
Bosh valning tezligi esa dastgoh turiga, uning tig' bo'yicha eniga (Bu), to'qilayotgan to'qima tarkibi va dastgohlarga o'rnatilgan
ayrim mexanizmlar turiga bog'liq ekan. Masalan, Jakkard mexanizmi o'rnatilgan dastgoh bosh valining tezligi kulachokli homuza hosil qilish mexanizmi o'rnatilgan dastgoh bosh valining tezligidan ancha kam bo'ladi. Bosh valning aylanish tezligi, shuningdek, arqoq tashlash usuliga ham bogiiq.
Misol. STB-180 rusumli dastgohning 8 soatda art. 1413 ko'ylakbop gazlama ishlab chiqarishdagi nazariy unumdorligini hisoblang.
Agar rt = 400 min-1
Вх— 140 sm
Ви = 155 sm.ligi ma’lum bo‘lsa,
dastgohning nazariy unumdorligini formula (l)dan aniqlaymiz:
|
| |
