ajratiladi. M asalan, atmosferadagi havo va gidrosferadagi
suvning harakatlari, litosferadagi qattiq va suyuq
m oddalar ham da biologik aylanm a harakatlar.
G eografik qobiqdagi eng m uhim harakatlardan
biri suvning aylanma harakatidir. Turli shakldagi ro‘y
beradigan suvning harakati Yer yuzasini yem iradi ham da
ju d a ko‘p issiqlik va m ineral m oddalarning aylanma
harakatiga sabab bo‘ladi. Aylanma harakat tufayli suv
okeanda 2500 yilda, daryoda 16 kunda, atm osferada 8
kunda, jonivorlarda bir necha soatda alm ashinib turadi.
Biologik aylanm a harakat ham geografik qobiqning
rivojlanishida m uhim omil hisoblanadi. Yashil o'sim
liklar noorganik m oddalardan organik m oddalarni hosil
qiladi, organik m oddalar bilan jonivorlar oziqlanib,
ularni boshqa organik m oddalarga aylantiradi, bakteriya
va zam burug'lar organik m oddalarni parchalab, yana
mineral, ya’ni noorganik moddalarga aylantiradi.
Litosferadagi m oddalar ham doimo aylana harakatda
bo'ladi. Vulqon otilishi natijasida Yerning ichki qism idan,
ya’ni m antiyadan m oddalar Yer yuzasiga chiqadi, ular
tektonik harakatlar oqibatida yana asta-sekin pastga
tushib, m antiyaga yetib borib, yuqori harorat va bosim
ostida erib, suyuq lava holida yana Yer yuzasiga vulqonlar
tufayli otilib chiqadi.
