• 7.2. Toglar
    		•

    01 iy o'quvyurllariga kiruvchilar, akademik litsey va kasb-hunar kollejlari hamda umumiy




    Download 8,32 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet21/189
    Sana16.12.2023
    Hajmi8,32 Mb.
    #120491
    1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   189
    Bog'liq
    zsnu70eei3bIZoN8cMUU (1)

    7.1. Yer yuzasining tuzilishi
    Relyef hosil bo‘lishi. 
    Yer yuzasidagi oMchamlari, 
    kelib chiqishi va yoshi bilan farq qiladigan notekisliklar 
    relyef
    deb ataladi. Relyef ichki va tashqi kuchlar ta’sirida 
    shakllanib ham da o’zgarib turadi. Yer yuzasida ikkita 
    eng m uhim relyef shakli ajratiladi: m aterik ko’tarilm alari 
    va okean botiqlari. U lar o‘z navbatida, yana ikkita asosiy 
    relyef shakliga bo’linadi: 
    tog'lar
    va 
    tekisliklar.
    Ular 
    quruqlik yuzasida ham , okean tubida ham mavjud.
    7.2. Tog'lar
    Tog’lar tuzulishiga ko’ra 
    burmali, palaxsali
    va 
    burmali-palaxsali
    turlarga bo’linadi.
    Burm ali togTar Yer po’stining harakatchan qism lari 
    boNgan geosinklinal oblastlarda vujudga keladi. Ular 
    baland va cho’qqilari tik bo’ladi. Burm ali tog’lar vujudga 
    kelib bo’lgandan so’ng, tog’ jinslarining egiluvchanlik 
    xususiyati yo’qolib, qattiq bo’lib qoladi. U lar Yerning 
    ichki kuchlari ta’sirida ko’tarilganda, yoriqlar va 
    palaxsalar hosil bo’ladi. Natijada palaxsali va burm ali- 
    palaxsali tog’lar vujudga keladi. Bundan tashqari, 
    vulqonlarning otilishi natijasida ham tog’lar hosil bo’ladi. 
    U lar konussimon shaklga ega bo’ladi (Gavayi va Islandiya 
    orollaridagi tog’lar, Kilim anjaro tog’i).
    52

    Yer yuzasida tog'larning hosil bo'lishi to‘xtovsiz 
    davom etadi. Ayrim davrlarda tog1 hosil bo'lish jarayoni 
    ju d a tez suratlarda sodir bo'ladi. Yer po'stining rivojlanishi 
    tarixi davomida ana shunday birinchi tog1 hosil boMishi 
    bosqichlari sodir bo'lgan. U lar quyidagilardan iborat: 
    eng qadimgi, qadimgi, o'rta
    va 
    yangi
    burm alanish 
    bosqichlari. 
    Eng qadim gi burm alanish bosqichida 
    qadimgi platform alardagi tog'lar hosil bo'lgan. Qadim gi 
    burm alanish bosqichida Skandinaviya, Ural, Qozog'iston 
    past tog‘lari, Oltoy, Sharqiy Xitoydagi tog'lar, M arkaziy 
    Qizilqumdagi tog'lar, Appalachi tog'lari va Sharqiy 
    Avstraliya tog'lari vujudga kelgan. O 'rta burm alanish 
    bosqichida Kordilyera, Shimoli-sharqiy Sibir va boshqa 
    tog'lar vujudga kelgan. Yangi burm alanish bosqichida 
    And, Alp, Karpat, Kavkaz, Pomir, Himolay va boshqa 
    tog'lar vujudga kelgan.

    Download 8,32 Mb.
    1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   189




    Download 8,32 Mb.
    Pdf ko'rish
    Bosh sahifa
    Aloqalar
        Bosh sahifa
    Dərs
    Mühazirə
    Qaydalar
    Referat
    Xülasə
    Yazı


    01 iy o'quvyurllariga kiruvchilar, akademik litsey va kasb-hunar kollejlari hamda umumiy

    Download 8,32 Mb.
    Pdf ko'rish